Viết/làm nhạc đối với tôi chưa bao giờ là chuyện dễ dàng. Chưa bao giờ tôi hoàn tất một bài nhạc nào trong vài tiếng đồng hồ hoặc qua đêm, thậm chí đâm nghi ngờ cả những tuyên cáo về những thiên tài hoàn tất bản giao hưởng chỉ trong một đêm. Đối với tôi, sáng tác bắt đầu từ những ý tưởng nguyên bản – thường rất đơn sơ, sau đó là giải quyết hàng trăm hàng ngàn vấn đề phát sinh từ quyết tâm nội tại muốn đưa ý tưởng trong đầu vào thực tại.

Với bản Những Dấu Hiệu (Signs), ý tưởng bắt đầu bằng một buổi nghe lại nhạc điện tử những năm 60’s, nhất là musique concrète, và Ilhan Memaroglu. Ý định ban đầu là muốn làm một bản nhạc điện tử mang âm hưởng của musique concrète, nhưng thay vì nguồn là những âm thanh được thu lại từ cuộc sống hàng ngày, tôi sẽ tự tạo ra những âm thanh đó.

Có lẽ nhận xét sáng tác là “sắp xếp những hiện tượng âm thanh” không đâu đúng hơn trong nhạc điện tử, nhưng với những yêu cầu hiện đại riêng biệt của ngành này, tôi có cảm tưởng những người làm nhạc điện tử cũng phải lao động như những điêu khắc gia của âm thanh. Chính xác hơn, có khi là thợ hồ, thợ vữa. Để có được những hiện tượng âm thanh, tôi phải nặn từng âm một bắt đầu từ những vật liệu cơ bản nhất là sóng âm thanh hình sin, và những tiếng ồn trắng (white noise), hồng (pink noise), hoặc nâu (brown noise). Tất cả – kể cả tiếng người – đều được tạo ra bằng kết hợp, chắt lọc và biến thể những thành phần âm thanh, chủ yếu bằng phần mềm Supercollider, một phần mềm thảo chương tạo thanh (programming sound synthesis). Ngoài những kỹ thuật tạo thanh thông thường, tôi có sử dụng thêm những thủ thuật [google dịch là] Ngẫu nhiên (Stochastic [có nguồn từ thuyết hỗn độn]), và hạt (granulate). Tức là, tất cả những âm thanh nghe được trong bản nhạc (tiếng người, gió, sấm, trống, huýt sáo ...) đều được tạo ra bằng máy tính, không có một âm thanh nào thu sống từ tự nhiên. Một loại Opus Contra Naturam theo cách hiểu của thuật giả kim (alchemy). Từ quan điểm kỹ thuật, một điều tôi muốn đưa ra – riêng cho người không quen nghe – là sự khác nhau (thật ra không hiện diện) giữa âm nhạc và tiếng ồn. Trong giới làm nhạc ở các nước Âu Mỹ, chuyện này đã không còn là vấn đề từ lâu. Về mặt kỹ thuật chỉ là sự khác nhau giữa số chẵn và lẻ.[*]

Coi như tạm giải quyết xong phần kỹ thuật, tức là tôi có trong tay một số âm thanh, hay ít nhất nếu cần tôi có thể tạo ra những gì mình muốn, tôi phải nói rõ ý tưởng nguyên thủy không bao gồm nội dung và, vì vậy, nhan đề của bài. Chỉ rõ 15 giây đầu tiên sẽ như thế nào. Sau khi sắp xếp âm thanh tới khoảng gần 1 phút, nội dung và ý nghĩa của cả bài mới tự hiển hiện, và sau một thời gian – khoảng 2 ngày – để suy nghĩ và định hình ý nghĩ và nội dung, nhan đề nảy ra và mọc rễ.

Dấu hiệu là gì? Trước hết, nó hiện lên với người muốn tìm, hoặc bỏ công ra tìm hiểu (seeker), hay ít nhất có tính tò mò và quan sát. Kế, nó chỉ một khả thể (possibility/probability), khả năng (ability), một dự đoán (prediction), và từ những dự đoán/phỏng đoán, nó chỉ một hy vọng, hoặc thất vọng. Nhưng mục tiêu mà nó hướng tới là một ngày mai – từ “ngày mai” (‘morrow) được lập lại nhiều lần –, một tương lai. Dấu hiệu của cái gì thì vì tôi là người tốt bụng nên đã cố tình tạo ra nhiều tầng ý nghĩa để người nghe tự hiểu lấy. Bộ phim hoạt hình Fantasia đã chịu nhiều chỉ trích từ giới phê bình âm nhạc chuyên nghiệp, được/bị xem như không tôn trọng ý kiến ban đầu của các tác giả cổ điển. Nhưng ai cấm được sự tưởng tượng của con người? Cách giải quyết của tôi là tạo một (hoặc nhiều) tầng đất tươi tốt, người nghe muốn trồng gì lên đó thì nằm ngoài sự kiểm soát của tác giả.

Một yếu tố quan trọng đối với tôi là cảm nhận về tính co giãn của thời gian trong âm nhạc. Tôi phải dừng ở đây, vì nếu tiết lộ kế hoạch (scheme) sắp xếp thời gian, một ý lớn sẽ bị tiết lộ. Ngoại trừ một yếu tố đứt quãng (discontinuity) là 1 phút tam tấu giữa trống, bàn quay đĩa (turntable) – thật ra là vĩ cầm (đã xuất hiện trước đó) với độ ma sát giữa dây và archet cao hơn bình thường – và một, tôi nhấn mạnh, một con dế.[**]

Với bao nhiêu vấn đề phải giải quyết, đầu có tóc hay không là những vấn đề nằm ngoài sự quan tâm của tôi.

_________________________

[*]Tức là những bồi âm (harmonics). Nếu lấy độ sóng nhân cho các số chẵn, ta được những âm thanh bồi âm, mà khi kết hợp sẽ cho ra những âm thanh được gọi là âm nhạc. Bồi âm số lẻ (odd harmonics) hoặc bất kỳ số nào sẽ cho ra âm thanh đươc/bị cho là tiếng ồn.

[**]Nguồn tại đây. Tôi có sửa một vài con số, nhưng không quan trọng.