ROBERTO JUARROZ (1925-1995) là một nhà thơ hiện đại của Á-căn-đình (Argentina), được thế giới biết tới nhiều hơn cả, có lẽ chỉ sau Jorge-Luis Borges, người đồng hương của ông. Roberto Juarroz sinh ngày 5.10.1925 tại Coronel Dorrego thuộc Buenos Aires, và mất tại Buenos Aires ngày 31.3.1995 sau một cuộc đời lưu lạc vì nạn độc tài ở chính xứ ông. Ông là tác giả của 15 tập thơ mang cùng tên: Thơ thẳng đứng, chỉ khác số thứ tự.

 

Thơ thẳng đứng thứ mười bốn là tập “thơ thẳng đứng” áp chót của Roberto Juarroz, do nhà xuất bản José Corti, Paris, in năm 1997. Tập thơ này được in song ngữ (bản Pháp văn của Silvia Baron Supervielle), gồm 110 bài thơ và một bức “tam bình thẳng đứng” (ba bài).

 

Laura Cerrato (bà R. Juarroz), trong lời nói đầu “Câu chuyện Thơ thẳng đứng thứ mười bốn”, cho biết: đây là tập thơ mà Roberto Juarroz đã chuẩn bị ráo riết và lúc nào cũng mang theo bên mình trong “ba hay bốn năm sau cùng của đời ông”. Và khi ông mất (31. 3. 1995), đã có “gần một nửa” số bài trong bản thảo được chính ông chọn lựa dứt khoát. Số còn lại, với những biến thái khác nhau, đã được Laura Cerrato xem xét kỹ, theo những tiêu chuẩn của tác giả, trước khi quyết định.

 

Số thơ thẳng đứng của Roberto Juarroz đã được dịch sang Việt ngữ và in trong tủ sách Thơ / Trình bầy cho tới nay, gồm một tuyển tập Thơ thẳng đứng I-XI; Thơ thẳng đứng XII; Thơ thẳng đứng XIII; Thơ thẳng đứng XIV; và Thơ thẳng đứng XV (bốn tập sau được dịch trọn vẹn). Một số tác phẩm quan trọng bằng văn xuôi của ông chỉ mới được trích dịch sang tiếng ta: Những mảnh đoạn thẳng đứng; Thơ và sáng tạo; Thơ và thực tại; Trung thành với ánh chớp.

 

Muốn biết thêm về Roberto Juarroz, bạn có thể tìm đọc các tư liệu của Fernand Verhesen, Roger Munier, hoặc lời nói đầu tuyển tập Vertical Poetry, bản dịch Anh văn của W. S. Merwin (North Point Press, San Francisco, 1988). (DC.)

 

 

 

 

1

 

Không biết tới thời gian,

hủy bỏ cái nhỏ giọt của tuổi tác

và xé nát tấm khăn liệm

của những phút giây lặp lại như những cánh ong.

 

Làm sao dẫm đạp thời gian

và bước đi trên nó

như trên một bãi biển

mà nước biển đã khô?

 

Làm sao nhảy lên trên thời gian

một chân đưa lên trống không

và đào sâu sự vắng mặt của nó?

 

Làm sao lùi lại trong thời gian

và nối liền quá khứ

với tất cả những gì đang bỏ trốn?

 

Làm sao tìm thấy vĩnh cửu trong thời gian,

vĩnh cửu làm bằng thời gian,

bằng thời gian băng giá trong những cổ họng lạnh lẽo nhất?

 

Làm sao nhận biết thời gian

và tìm ra sợi chỉ xa lạ

cắt đứt những khoảnh khắc của nó

và mãi mãi phân chia nó

ngay ở chính giữa?

 

 

2

 

Cụng ly với ly cuối cùng,

chứ không phải ly đầu tiên.

Cụng ly khi ly rượu đã hầu như trống rỗng,

rồi chờ một lúc,

ngộ có ai đó sẽ chia sẻ ly rượu mừng này.

 

Và nếu không có ai đáp ứng,

cụng ly với ly rượu đã hầu như trống rỗng

để có thể còn nghĩ

tới một ly rượu sau ly cuối cùng.

 

Và uống chút gì còn lại.

 

 

3

 

Có điều gì đó nhìn qua mọi cửa sổ,

về phía bên trong hay bên ngoài.

Có điều gì đó đi qua mọi cửa ra vào,

về phía bên ngoài hay bên trong.

 

Không thể xác nhận hữu thể.

Không thể xác nhận phi thể.

 

Chỉ có cái gì nhìn qua mọi cửa sổ.

Chỉ có cái gì đi qua mọi cửa ra vào.

 

 

4

 

Người ta cũng có thể phản bội trí tưởng,

những hình thù không hàng rào bao quanh của nó,

những cuộc nổi dậy sẵn có của nó

và nhất là một vài viễn ảnh nào đó

làm phương hại tới sự chung thủy của chúng ta,

như một buổi rạng đông nào đó

làm phương hại tới ánh ngày.

 

Những hình ảnh này sẽ luôn luôn trở lại

như một đòi hỏi không thể giảm thiểu

của thực tại chính xác nhất.

 

Thực tại muốn hiện hữu

cần trí tưởng.

 

 

5

 

Suy nghĩ một điều

là khởi sự một lời cầu nguyện,

thiết lập một phản ánh của tất cả

trong một giọt hiện hữu.

 

Suy nghĩ một điều

cũng là tin ở điều đó

và xác nhận sự hiện hữu của nó,

dự vào niềm tin

rằng điều đó hiện hữu tự bản thân nó

và được hoàn thành trong bóng nó.

 

Suy nghĩ một điều

là cử hành một nghi thức ở vực sâu

hoàn trả chúng ta về với giấc mơ không thể thú nhận:

đối diện với một điều gì đó luôn luôn có một điều gì đó.

 

 

6

 

Có thể cuộc sống là một bản sao

của một quá trình được hoàn thành ở nơi khác.

 

Có thể là ta chỉ sống trong một tấm gương

hay nơi sự thu lại thành những hạt nhỏ hâm hẩm của một màn ảnh.

 

Có thể là có những bản sao khác.

 

Có thể cuộc sống cũng chỉ là

bản sao của một bản sao.

 

 

7

 

Con mắt của cô quạnh

trông chừng tình yêu.

 

Có lẽ cũng chẳng nên trông chừng tình yêu

nhưng đôi khi nó tàn phá cái gì nó yêu,

hủy hoại cái gì nó không yêu

hay tự hủy chính mình.

 

Tình yêu luôn luôn là một mối đe dọa cho con người,

có lẽ cả cho thần linh nữa.

Tình yêu cần trông chừng.

Cả đến đóa hoa cũng cần trông chừng.

 

Và duy có nỗi cô quạnh không thể nào lay chuyển

cắm rễ trong chúng ta như một kẻ canh chừng nghiêm khắc

mới có thể cứu vớt chúng ta khỏi những cơn sóng gió này

trong lúc canh chừng những vực thẳm của mình.

 

Hơn nữa con mắt của cô quạnh tập trung này

chẳng phải cũng là một thứ tình yêu khác,

cách thức của nó dè dặt và đúng đắn nhất?

 

 

8

 

Không thể chận được dĩ vãng.

 

Mọi vòi nước bít lại

vẫn tiếp tục nhỏ

bóng những giọt nước.

 

Dĩ vãng nhỏ giọt.

 

 

9

 

Mất tất cả.

Từ bỏ một giấc mơ

và tìm thấy một giấc mơ khác:

giấc mơ nơi cư ngụ

cơn choáng váng mãnh liệt nhất của tình cờ.

 

Và khúc hát mà cả đến thần linh cũng không hát

dẫu vẫn thường tập dượt,

khúc hát nhẹ hơn là thần linh:

khúc hát của sự truất hữu.

 

 

10

 

Họ đã theo một thế giới khác.

 

Mọi đối thoại, vỡ tan.

Mọi tình yêu, vá víu.

Mọi trò chơi, bị ghi dấu.

Mọi vẻ đẹp, bị cắt cụt.

 

Làm sao họ đã tới mãi tận chốn này?

 

Mọi đối thoại, ngôn từ.

Mọi tình yêu, không đại danh.

Mọi cuộc chơi, không quy tắc.

Mọi vẻ đẹp, giao nạp.

 

Hẳn là có một sai lạc nào đó

trong việc quản trị vũ trụ.

Những tạo vật lầm lộn?

Những thế giới lạc lõng?

Những thần linh vô trách nhiệm?

 

Họ đã theo một thế giới khác.

 

 

11

 

Một cửa sổ mở

và một cửa sổ đóng.

Có điều gì đó lọt vào qua cả hai.

Có điều gì đó thoát ra qua cả hai.

 

Mọi cửa sổ

đều như nhau,

mở hay đóng.

 

Và con người,

kẻ duy nhất tạo ra những cửa sổ,

biến đổi vực sâu

thành một cửa sổ khác,

chả quan trọng gì mở hay đóng.

 

 

12

 

Thứ nửa ánh sáng bướng bỉnh của những ngày nào đó

tháo gỡ ra màu xám tựa như một quên lãng

và cả đến máu chúng ta cũng trở thành xám,

cả đến chúng ta cũng suy nghĩ xám.

 

Lúc đó chúng ta cảm thấy thèm ẩn nấp,

thế nhưng ta đã ẩn nấp

bởi ở trong màu xám là ẩn nấp.

Sau đó chúng ta thấy có điều gì cần che đậy,

nhưng chúng ta không tìm ra điều gì phải giấu diếm.

Thế rồi chúng ta nhận thấy rằng cả đến trần nhà cũng là một lỗ hổng,

nhưng chúng ta biết rằng không có vật liệu để che phủ nó.

Và chúng ta không hiểu được tại sao các màu sắc khác lại không xuất hiện,

thế nhưng không một màu nào từng phản bội một màu khác.

 

Lúc đó chúng ta liền hiểu

rằng hệt như đôi khi một màu sắc cũng đủ để khiến chúng ta lạc mất,

có những khi khác một màu sắc cũng đủ để cứu vớt chúng ta.

 

Có lẽ cần mở một cuộc chơi

cho những cuộc giải hòa bấp bênh nhất.

 

 

13

 

Luôn luôn tới một lúc

mọi người cần phải nghỉ,

như bông hồng nghỉ người làm vườn

hay khu vườn bông hồng.

 

Như nước nghỉ nước

hay trời nghỉ trời.

 

Như một chiếc giày nghỉ bàn chân

hay một vị cứu nhân nghỉ cây thập giá.

 

Như một đấng tạo hóa nghỉ sáng thế

hay sáng thế nghỉ đấng tạo hóa.

 

 

14

 

Phản ánh của một đóa hoa

hiệu chính lại sự trong sáng của bầu pha lê

và hình ảnh ở lại bên nó.

 

Như thế ngọn triều lui của sự trong sáng

khôi phục đóa hoa cho đóa hoa.

 

Ngược lại băng qua sự trong sáng

chính là hủy bỏ mọi cuộc quay về.

 

Và ngay như sự quay về không có,

tốt hơn cũng chẳng nên xóa bỏ nó đi.

 

 

15

 

Viết một bản văn

và bỏ nó lại trên trang giấy.

 

Không đọc lại nó,

chẳng đưa cho bất kỳ ai coi,

cũng chẳng gửi đi bất kỳ đâu.

Để nó ở lại trong ngơi nghỉ của bản văn.

 

Và để nó tìm ra người đọc ở đấy,

như mọi bản văn đều gặp được người đọc.

 

Kể cả bản văn được viết bên trong chúng ta,

và dường như không thể có người nào đọc được.

 

 

16

 

Có những từ chỉ có thể được nói ra

trong một vài thứ ngôn ngữ nào đó.

Trong những ngôn ngữ khác cần phải để lại những khoảng trống của chúng

để những phản ánh của tình cờ cư ngụ.

 

Liệu có chăng một từ

không thể được nói ra trong bất kỳ một ngôn ngữ nào?

Phản ánh nào sẽ tới cư ngụ khoảng trống của nó?

Phản ánh ấy liệu có đủ

để thiết lập thứ ngôn ngữ còn thiếu kia?

 

Song song với các từ của một ngôn ngữ,

có ngôn ngữ của những phản ánh đã dừng lại

trong những khoảng trống của những từ còn thiếu.

Rất có thể là cùng một điều ấy xảy ra

song song với các ngôn ngữ

và với những từ không hiện hữu.

 

 

17

 

Một món đồ pha lê rạn nứt

phân phối những phản ánh

như một mặt trời nho nhỏ lạnh lẽo

mà một luồng gió đã giật ra khỏi sự trong sáng.

 

Có điều gì đó luôn luôn dẫn giắt con người

tới chỗ làm gián đoạn những gì trôi chảy:

ánh sáng, nước, suy tưởng,

một vị thần, im lặng, đêm tối.

 

Nhưng sự gián đoạn này đôi khi làm chỗi dậy

một sự liên tục khác, một trình tự khác,

một dòng nước vươn rộng qua bên kia những dấu chỉ,

một cách tiếp tục theo đuổi tự tái tạo

từ phía bên kia những vết cắt.

 

Một cách trôi chảy không được học biết,

thế tuy nhiên vẫn kêu đòi chúng ta.

 

 

18

 

Tôi có trong đôi tay một điều gì đó đã cạn kiệt.

Có lẽ điều ấy đã không còn thuộc về sự sống

và là một mầm đọt tới trước của sự chết.

 

Chất liệu héo khô của nó

dường như không còn là chất liệu.

Màu sắc của nó là một lớp sơn vay mượn.

Sự vững bền của nó, một vẻ nhạt mờ trong gió.

 

Nếu để được rảnh rang

đôi tay tôi buông nó ra,

nó cũng chẳng xuống tới mặt đất.

Thế tuy nhiên,

đôi tay tôi đã không còn có thể buông thả nó.

 

Cái gì cạn kiệt

là thành phần không thể tách rời nhất của chúng ta.

 

 

19

 

Mỏi mệt vì trông chờ điều dự đoán,

một khát vọng, mùa thu, cái chết,

chúng ta bước qua sự chờ đợi điều bất ngờ.

 

Và hệt như đã chẳng bao giờ quan trọng lắm

là chuyện trông chờ sẽ tới hay không,

lúc này cũng chẳng quan trọng gì lắm

là chuyện bất ngờ có tới hay không.

 

Hơn hẳn đối vật

hay nỗi lo âu trong trông chờ của chúng ta,

điều quan trọng, ấy là sự thay đổi

trong ý hướng trông chờ của chúng ta,

sự thay đổi ấy dần dần sẽ đưa tới một sự trông chờ khác

ở bên kia điều dự đoán và chuyện bất ngờ:

là sự trông chờ không tha thiết gì tới mọi hình thức trông chờ.

 

 

20

 

Một bài thơ đã mất mất cái hình ảnh khiến nó phát sinh.

Sự soi rọi nho nhỏ đi theo hình ảnh ấy

và có lẽ đã tạo ra nó,

ở lại đó trống vắng như một đường bay không cánh chim.

 

Sự soi rọi nho nhỏ lúc ấy

liền quên đi bài thơ

và lọt vào đôi mắt nhà thi sĩ,

để đôi mắt ấy ít ra cũng thấy

bài thơ không được viết kia.

 

Và cũng để chờ đợi ở bên trong chúng

và chêm vào bất cứ một bài thơ nào trong tương lai.

 

 

21

 

Chúng ta thường mơ tới một người đọc hoàn hảo.

Cao hơn chúng ta.

Hay hơn cả chính việc đọc

của bản thân chúng ta.

 

Vì kẻ kia chúng ta viết

dẫu như y không hiện hữu.

Chúng ta không thể không cảm thấy

sự có mặt của người ấy nấp sau sự im lặng,

sự im lặng mà các từ cuốn theo

như một tấm áo bị xẻ ra.

 

Nếu chúng ta vẫn một mực

trong cái nghề thê lương này

dựng những tầng tháp không dàn gióng,

thời có lẽ người đọc vắng mặt ấy

một ngày kia sẽ thức dậy

ở nơi mà người đọc

không còn cần thiết nữa,

là vì rốt cuộc mọi sự đọc đều sẽ tự đọc một mình.

 

 

22

 

Thượng đế đã mất cái tên ngài.

Không quan trọng gì lắm:

giấc mơ trọng đại không cần tên.

 

Tuy nhiên, giấc mơ của chúng ta

vẫn tiếp tục tìm kiếm tên của nó.

Và nếu như không gặp được,

nó cũng sẽ mất cả những cái tên khác.

 

Để đặt tên cho thần linh

hốc rỗng của những cái tên cũng đủ.

 

Duy với sự trống rỗng,

mới có thể gọi tên sự trống rỗng.

Và nhận được một câu trả lời.

 

 

23

 

Thâu ngắn những khoảng im lặng

như thể giữa chúng có một sự trông chờ.

Thâu ngắn các từ

như thể chúng là những cánh chim thiếu không khí.

Thâu ngắn cả những cánh chim

như thể chúng phải bay trong mắt một người mù.

Và thâu ngắn những suy tưởng

như thể chúng phải nghĩ tới điều gì mỏng manh nhất,

tới điều gì không bao giờ là một suy tưởng.

 

Có thể là bài tập tiệm tiến này

cho phép chúng ta sau này thâu ngắn vĩnh cửu.

 

Và vĩnh cửu được thâu ngắn như thế

có lẽ sẽ nằm trong thời gian.

 

 

24

 

Biết mỗi lần một hơn,

cho đến khi đi tới chỗ biết

mỗi lần một kém.

Và như thế hoàn tất sự không biết.

 

Trong những không gian hiếm có khi trong trẻo này

những ánh chớp của nguyên thủy

sẽ lại khai sinh cho tầm mắt,

để nó có thể thấy những gì lúc này nó không thấy

từ những vùng chung quanh của không gì hết này.

 

Bởi đôi khi không thấy

là cách thấy duy nhất.

 

 

25

 

Không có lý do gì chiếm ngụ những khoảng không.

Những khoảng trống không cần thiết hơn là

những khoảng đầy.

 

Trạng thái trống không thiết lập sự vật

và giảm nhẹ con người

khi đo lường các thế giới.

 

Hơn nữa, sự trống-không kêu gọi chúng ta

dẫu chúng ta không biết trả lời tiếng gọi.

 

 

26

 

Nghĩ tới cái chết cho thấu đáo

hẳn sẽ miễn cho chúng ta khỏi chết.

Dẫu như muốn thế cũng chỉ cần

nghĩ tới sự sống cho thấu đáo.

 

Và nếu sống không đủ

để nghĩ tới một điều gì đó cho thấu đáo,

hẳn ít ra cũng có thể

tiếp tục nghĩ tới nó trong cái chết.

 

 

27

 

Từ thứ ánh sáng nửa vời

hay bóng tối nửa vời này

chúng ta có thể đi về đâu?

 

Về nơi nhiều ánh sáng hơn,

bóp ngạt chúng ta là sự hòa hợp.

Về nơi nhiều bóng tối hơn,

lạc lõng những bước chân của chúng ta.

Và nơi đây

chúng ta không thể ở lại.

 

Không có thứ nửa ánh sáng

hay nửa bóng tối nào khác.

 

Từ nơi đây chúng ta không thể đi đâu hết.

Trừ phi chúng ta tìm ra được một không gian

nơi ánh sáng và bóng tối cũng là một.

 

 

28

 

Là gì nhỉ cái gì không già đi?

Chiếc lá không rụng xuống

khi hết thảy những chiếc lá đều rụng,

giờ luôn luôn ở phút đầu tiên,

mùi vị không suy giảm.

Cái diện tích không tuân theo

văn tự của hủy hoại.

Chất liệu dành cho một dấu hiệu

mà có lẽ không ai biết vạch ra.

 

Một điều gì đó đột nhiên im lặng

mà không liên kết với suy đồi.

Một điều gì đó chỉ dành để rụng rơi

ngoài thời gian.

 

 

29

 

Vạch một đường chu vi

và lọt vào đường ấy.

 

Có lẽ sẽ có thể từ đấy

thấy mọi sự

ở cùng một khoảng cách.

 

 

30

 

Một chuyến đi đôi khi quay về phía bên trong

và tìm lại được ở đấy mọi chuyến đi

mà quá khứ đã vẽ ra

và cả những chuyến đi không bao giờ thực hiện.

 

Lúc đó chúng ta khám phá ra rằng chuyến đi này,

được thực hiện với bước chân của những người khác,

đã hình thành chùng lén

và dần dà đưa chúng ta

tới một nơi chúng ta đã chẳng bao giờ đi tới đó.

 

Những chuyến đi đã thực hiện hay không thực hiện

chỉ là một cái cớ và khuôn đúc

của một chuyến đi không mỏi mệt cũng chẳng tới

tái tạo lại vào mọi lúc người lữ khách của nó

và cả con đường lẫn mục đích của y.

 

 

31

 

Đôi khi không có chỗ đó,

chúng ta không có chỗ để đặt mọi sự

cũng chẳng có chỗ để quên chúng đi.

 

Chúng ta không tạo được một nơi chốn

và chồng chất tất cả ở bên trong

rốt cuộc để lạc mất thứ tự và các dấu hiệu.

Và như thế chúng ta mang vũ trụ ở bên trên,

với một sức nặng lớn dần,

một sức nặng cuối cùng đè bẹp chúng ta.

 

Trừ phi có điều gì đó trong bóng tối chuộc lại chúng ta,

đặt thêm bên cạnh chúng ta một nơi chốn

và để chúng ta chỉ có việc bước ra.

 

 

32

 

Có những con người luôn luôn có cùng một tuổi.

Hoặc giả họ không có tuổi?

Một điều gì đó không theo nhịp tăm tối của thời gian

ở lại nơi họ như một mùa ở bên lề.

Và chúng ta gặp lại họ ở đó, như trước,

được sắp đặt lúc sau,

câu tán rộng của muôn thủa.

 

Có lẽ ở nơi họ tự báo trước

một cuộc tính sổ khác về mọi sự.

Cuộc tính sổ mà chúng ta đã hoài công tìm kiếm.

 

 

33

 

Một bài ca quay lại

và trút vào bên trong.

Nó chạm tới giấc mơ của con người,

tới mê lộ trôi chảy của máu y,

cái đam mê khuấy nhiễu y,

hòn đảo của suy tưởng,

trung tâm hành hương của tình ái,

cái xó xỉnh nhạt mờ của những sự vắng mặt.

 

Bài ca rảo qua giấc mơ

như đường bay của một cánh chim.

Và đột nhiên đường bay ấy

biến thành đám mây

trên một bầu trời bị quên lãng.

 

Khi bài ca lại xuất hiện,

tiếng hát không phải là tiếng đang hát.

Cũng hát nữa những bàn tay,

làn da, con người trọn vẹn,

khuôn mặt y, chiếc bóng y.

Và hết thảy truyền đi:

cõi vô tận hát.

 

Kể từ nay bài ca không còn cần

lại phải bắt đầu quay trở lại nữa.

 

Kể từ nay

hát ở bên ngoài hay bên trong cũng vậy.

 

 

34

 

Viết một bài thơ về không gì hết,

nơi có thể nổi trôi hết mọi điều trong sáng:

những gì không bao giờ biết tới sự trừng phạt của hữu thể,

những gì đã từ bỏ nó,

những gì mới sắp sửa bắt đầu

và có lẽ sẽ không bao giờ khởi sự.

 

Và viết bài thơ ấy với không gì hết hay hầu như không gì hết,

với chiếc bóng của các từ,

những không gian bị quên lãng,

một nhịp điệu chỉ hơi tách rời im lặng

và một im lặng được đánh ghi nơi một điểm

ở bên kia cuộc đời.

 

Một bài thơ về không gì hết và với không gì hết.

Có lẽ rằng hết mọi bài thơ

đã qua, sắp tới hay không thể được

đều có thể nằm trong nó,

ít ra mỗi bài một khoảnh khắc

như thể chúng ngơi nghỉ nơi hình thức của nó,

nơi hình thức hay cái không gì hết của nó.

 

 

35

 

Những cuốn sách nhìn tôi từ những kệ sách,

chúng nhìn tôi nhưng không cần tôi.

Những ánh mắt câm nín của chúng

có thể nhìn điều khác.

 

Không ai cần tôi,

cả đến tôi cũng không cần tôi,

nhưng có điều gì đó ở đáy cùng tôi cần điều khác.

 

Không ai cần chúng ta.

Cả đến thần linh cũng không cần thần linh.

Nhưng ở đáy cùng hết thảy có điều gì đó cần điều gì đó.

Và chúng ta biết thế.

 

 

36

 

Tôi nhầm lẫn tên họ của người ta,

nhưng không nhầm lẫn những im lặng của họ.

Tôi nhầm lẫn những lá cây,

nhưng không bao giờ nhầm lẫn bóng lá.

 

Tôi nhầm lẫn trong khi mơn trớn vuốt ve

sự tiếp xúc của em với sự tiếp xúc của tôi,

nhưng không nhầm lẫn bàn tay em với bàn tay tôi.

Tôi nhầm lẫn ánh mắt của em với ánh mắt của tôi

nhưng không nhầm lẫn mắt em và mắt tôi.

Tôi nhầm lẫn sự có mặt của tôi với sự vắng mặt của tôi,

nhưng không bao giờ nhầm lẫn sự vắng mặt của em và sự có mặt của em.

 

Tôi nhầm lẫn vị thần mà tôi đã có ngày xưa

với vị thần mà lúc này tôi không còn nữa,

chứ không phải với vị thần mà các từ của tôi đã tạo ra

giữa hai chúng ta.

Tôi rất thường nhầm lẫn sự sống với sự chết,

nhưng không bao giờ nhầm lẫn sự chết với sự sống.

Tôi nhầm lẫn thể chất với sự trống rỗng,

nhưng không bao giờ nhầm lẫn sự trống rỗng với một khoảng trống.

Và tôi ghê sợ cái bước mà tôi chưa bước này:

nhầm lẫn tất cả những gì tôi nhầm lẫn

với những gì tôi không nhầm lẫn

hay có lẽ không còn nhầm lẫn gì nữa hết.

 

Thế tuy nhiên, tôi không còn biết

có phải nhầm lẫn một điều gì với một điều gì đó

chỉ là một mánh lới

để không nhầm lẫn chúng.

Và không nhầm lẫn một điều gì với một điều khác,

chẳng qua cũng chỉ là một cuộc diên trì

sự nhầm lẫn toàn diện.

 

 

37

 

Mọi sự không cân đối là nỗi nhớ

của một sự cân đối.

 

Như cội cây là nỗi nhớ của con chim,

con chim là của đám mây hoàn hảo

và đám mây là của một bầu trời không mây.

 

Nhưng mọi sự cân đối

ngợi ca một sự không cân đối.

 

Cả đến hữu thể cũng là bài ca và nỗi nhớ

của cái gì không hiện hữu,

của cái gì ở trong cái gì không hiện hữu,

của cái gì không ở trong cái gì hiện hữu.

 

Là vì sự cân đối và sự không cân đối

chỉ là những trạng thái tạm thời.

 

 

38

 

Những sự yếu đuối nâng đỡ tôi.

Những sự yếu đuối của tôi,

và những sự yếu đuối lang thang như những cánh chim bị gãy

qua những ngày đã đếm

của một thế giới không biết đếm.

 

Những thiếu sót trong viết lách của tôi tháo gỡ lối viết của tôi

và đưa tới một sự nâng đỡ

trung thực hơn là điều tôi sử dụng.

 

Sự mong manh của một suy tưởng

khiến suy tưởng tôi bay bổng

và đưa qua một đường bay khác

nơi suy tưởng có đôi cánh của em.

 

Duy có những cành đã gãy

thu lượm trọn tình yêu đã mất

và cùng với nó đính lại những mẩu đoạn của chúng

và khiến tàng cây đông đảo lại cư dân.

 

 

39

 

Không có gì ở vào chỗ của nó.

Nhưng một ngày nào đó

đột nhiên hết thảy lại ở vào chỗ của nó.

 

Lúc đó chúng ta liền hiểu ra:

không ở vào chỗ của mình

chính là cách thức

ở vào chỗ của mình.

 

Nhưng có lẽ không có thế lưỡng nan:

chỉ thiếu có chuẩn điểm

để cho một sự vật ở hay không ở vào chỗ của nó.

Có chăng ở đâu đó

một không gian thật mãnh liệt

có thể cho tá túc

cái chuẩn điểm

không có chỗ này?

 

 

40

 

Chung cuộc cũng là một lối qua.

Chúng ta cũng chẳng thể

dừng lại ở chung cuộc.

 

Để chứng minh điều ấy chỉ cần

thử tưởng tượng

cội cây cuối cùng,

con người cuối cùng,

thần linh cuối cùng.

 

Chung cuộc là một nền đất bằng

từ đó phóng ra điều xa lạ

như một đóa hoa không phải do chúng ta trồng tỉa.

 

Chỉ cần nghĩ tới ngày cuối cùng,

suy tưởng cuối cùng,

sự sa ngã cuối cùng,

bài thơ cuối cùng.

 

Và kế đó thử đến mục

không suy nghĩ nữa.

 

 

41

 

Vẫn còn phải nói ra

hầu như hết mọi sự.

Thật quá đáng bắt đầu lại từ đầu

cái gì phải nói ra.

 

Duy có lời nói của chúng ta

mới trả lại cho chúng ta thực tại.

Lời nói của những người khác

khi thì xác nhận cửa miệng của chúng ta

và khi thì xê dịch của chúng ta

cái gì phải nói ra.

 

Và như thế chúng ta sẽ tới chung cuộc,

những cái thực nửa vời,

cũng bị xiềng cột

vì những gì không nên nói.

 

Chúng ta sẽ theo đuổi việc tìm kiếm

chiếc chìa khóa không thể tìm thấy.

Và đôi khi chúng ta sẽ cảm thấy

một bông hoa ngôn từ trong trống không,

một bông hoa không hoàn toàn xa lạ

đối với sự kiếm tìm dai dẳng của chúng ta

là một điều gì giữa cái nói và cái không nói.

 

 

 

----------

Đã đăng:

THƠ THẲNG ĐỨNG THỨ MƯỜI BA

THƠ THẲNG ĐỨNG THỨ MƯỜI HAI