|
|
Thơ cho Sam
|
|
Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường
ALAIN BOSQUET
(1919-1998)
Alain Bosquet, tên thật là Anatole Bisk, sinh ngày 28.3.1919 tại Odessa (Nga). Tổ tiên bên nội gốc ở và Bỉ và Alsace (Pháp) đã sang Ukraine vào thế kỷ 19 để xây đường xe lửa. Cha ông, Alexandre Bisk (hay Bisque) một nhà kỹ nghệ kiêm nhà thơ, là người đầu tiên dịch thơ Rainer Maria Rilke sang tiếng Nga. Anatole Bisk mang quốc tịch Bỉ, bị động viên nhập ngũ năm 1940. Trong thời kháng chiến Đức ông đã sang Mỹ và Anh. Ở New York ông làm thư ký tòa soạn cho tờ France Libre (Nước Pháp Tự Do), sáng lập tờ Hémisphères với nhà thơ Yvan Goll, gặp một số nhà văn tên tuổi như Maurice Maeterlinck (1862-1949) [Nobel Văn Chương 1911], Thomas Mann (1875-1955) [Nobel Văn Chương 1929], Jules Romain 1885-1972)... và tới lui với André Breton trước khi Breton đi Mễ. Nhà văn và dịch giả Roger Caillois đã đề nghị với ban biên tập Lettres Francaises ở Buenos Aires đăng thơ ông. Sau Thế Chiến thứ Hai ông đến Paris ghi tên vào đại học Sorbonne. Ra trường ông cộng tác với các tờ báo và tạp san danh tiếng như Combat (của Albert Camus), Le Monde, Nouvelles Littéraires, Le Figaro, và Nouvelle Revue Française. Ông là dịch giả đầu tiên dịch thơ trẻ Mỹ (1960) trong một tuyển tập gồm 35 tác giả có vài nhà thơ beat như Corso, Ginsberg, Ferlinghetti... Ông để lại một lượng tác phẩm thơ, tiểu thuyết, thơ dịch, tiểu luận rất dồi dào khó có thể kể hết ra đây. Ông đã giảng dạy tại nhiều đại học Mỹ, Pháp và đoạt giải Grand Prix de Poésie de l'Académie Française năm 1968. Ông nhập tịch Pháp năm 1980, và mất ngày 17 tháng 3, 1998 tại Paris.
NĐT
Thơ cho Sam
Thân hình anh quá quá nó quá dài
Hai chân anh quá chúng quá bất tận
Và anh co chúng lại anh giãn chúng ra
Anh muốn là một con chim ngắn một con chim tròn
Không quá tròn mà rất ngắn
Để dễ nhập vào anh mà anh đang truy nã
Bởi anh chỉ là anh vì anh e ngại những kẻ khác
Anh muốn mình chẳng có gì để trìu mến
Kể luôn cái thân hình gãy gập của anh
Kể luôn đôi cánh ấy mà anh sẽ không có
Kể luôn đôi chân ấy chúng đi rất xa rất gần
Và ngăn anh trở thành anh
Những khi chẳng hạn anh không muốn mình là
Những kẻ khác
Tình yêu cho chính mình anh cũng gớm ghê
Như tất thảy những tay những chân anh đang kéo lê
Nếu ta có thể để chân
Vào trong một chiếc rương cũ a! nhưng mà đừng cũ quá
Và đôi chân quá nặng quá yếu
Và cái rương nữa ối a nó nuốt chửng
Những cánh tay những cánh tay dễ sợ ấy chúng cần phải vững vàng
Cầm lấy và rớt nhiều và chụp lấy cái gì anh chẳng rõ lắm
Những cánh tay ấy đang lựa chọn nhưng xỉn quá
Cái rương có thể che dấu chúng chăng
Ô lẽ ra ta cần được quyền
Sinh ra tròn trịa nhưng đừng quá tròn trịa
Dù sao thì trong mọi trường hợp sinh ra rất ngắn
Để không vượt quá cái ta
Chân thì cứ bước vì là phận sự của chúng
Dù chúng đứng im tại chỗ
Và tay thì phải chiếm lấy
Dù buông xuôi chúng chiếm lấy quá nhiều mỗi khi quá nhiều
Trong lúc ta nên để
Các sinh vật tất cả sinh vật rồi đồ vật
Tại chỗ của chúng đang an bình xinh đẹp hay xấu xí
Anh cũng không ưa chiếc cổ của anh
Anh vặn nó và anh muốn nó quay lại
Mỗi khi anh đi qua
Ở đằng kia ngoài xa ngoài khơi anh
Xa cái tôi kia của anh cái tôi điệp viên
Xa biết bao cái tôi khác của anh nữa cả một chủng tộc
Người người y hệt nhau bạn bè anh kẻ thù anh
Tự đông đảo hóa như vậy có ai từng nghĩ tới không nhỉ
Như cuối cùng mình lại bị thất lạc
Tay anh tay anh mỗi buổi sáng chúng giết người
Anh chặt chúng như hoa nhưng chúng lại mọc ra
Anh đốt chúng nhưng chúng lại sống lại
Anh cắn chúng nhưng chúng nở to như rau cải
Đôi khi anh đeo còng vào tay
Và phải chăng anh mắc dây xích vào linh hồn
Cái độc nhất mà đôi khi anh thứ tha
Ấy là cái nhìn của anh
Mà không anh cũng giận nó luôn
Vì nó đã nhìn thấy thế giới quá rõ
Bởi vì cái bẩn thỉu ấy nhận thấy nó để làm gì
Và cái nhìn đã mang nó về
Cái nhìn thủy chung như con chó đực nào của con chó cái nào
Dễ thương như con mèo đực nào của con mèo cái nào
Xinh xắn như con chí đực nào của con chí cái nào
Phải thiến chúng phải thiến chúng mẹ kiếp những con mắt
Thế là anh liệng bỏ cặp mắt kiếng
Bất cứ ở đâu trên nấp bàn hay trong dĩa rau xà lách
Cái nhìn trụi trần
Cái nhìn trụi trần
Bài thơ xịn quá anh ạ nhưng sự trong trắng
Bài thơ xịn quá anh ạ nhưng sự tước vũ khí
Của trí nhớ một ánh mắt trụi trần như một bài thơ
Không muốn thấy sự sáng chế ra chương trình ôi kinh khủng
Vẫn là thân hình anh trong lỗ mắt anh
Vẫn là cái đang nhô ra và cái đang trút da
Mũi môi và mắt tại sao chúng có cái giống
Phải chi ta có thể dấu chúng trong chiếc va li
Dù nó đã đầy ắp các bộ phận kia rồi
Cơ thể xa lìa lớp da xa lìa
Nặng nặng quá tốt hơn nên để trong thùng rác
Và thay vì cái thùng rác
Sao anh không để anh trong chiếc va li cũ của anh
Chúng tôi có thể đem gửi ký thác
Và quên anh một hoặc hai hoặc ba năm chẳng hạn
Mỗi ngày anh thở dài bộ xương anh
Ước chi nó có thể teo lại thì hay biết bao
Tim anh anh dám nghĩ tới cái cơ bắp ấy
Ối a nó đập mạnh quá đập loạn xạ và mềm rã
Một cái lốp xe có thể là hay hơn
Thậm chí một cái găng đánh bốc đựng cái xúc xích
Chiếc mũi chẻ đôi anh như cái máy chém
Cái môi thì nó khô héo như cỏ nước đái[1]
Đôi khi anh biết rõ cái ít quấy rầy anh
Ấy là miếng xương bả vai mà người ta bảo rằng nó có
Cái mặt phẳng nhẵn hơi tròn hơi rộng
Và có khi nó nhú trên vai anh
Vâng ạ trong những lúc khinh bỉ dâng cao
Chẳng bao giờ là anh mà là bộ xương anh nói chuyện
Thầm thì thay anh
Những từ như là những hòn đá
Những xi láp như là những vết sẹo
Những châm ngôn như là những tiếng rên
Tất thảy bằng xương nó bảo rằng anh muốn mình là một cái đầu gối
Thân thể anh thừa thừa nó đang có mặt
Cái tôi của anh anh chả biết phải tìm nó ở đâu
Cuộc đời anh trong chiếc va li
Cuộc đời là cái ống tháo nước dơ
--------------------
Dịch từ nguyên tác tiếng Pháp: "Poème pour Sam", trong Cahier de l'Herne: Samuel Beckett, do Tom Bishop và Raymond Ferderman chủ biên (Paris: L'Herne / Fayard, 1976-1997).
_________________________
Chú:
[1]pissenlit: a) cây bồ công anh; b) trẻ con đái dầm (pisser: đái, lit: giường) — theo Pháp-Việt Tân Từ Điển Minh Hoạ của Thanh Nghị. Dịch sát nghĩa thành"cỏ nước đái" trong bài này để lấy lại hình ảnh và xin hiểu theo nghĩa tương tợ với "hoa cứt lợn". (NĐT) |
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021