AUGUST STRINDBERG

(1849-1912)

_______________________

KẺ MẠNH HƠN

Kịch độc thoại

Nhân vật:

BÀ X, diễn viên sân khấu, đã có gia đình.

CÔ Y, diễn viên sân khấu, độc thân.

CÔ HẦU BÀN

Cảnh trí:

Góc một quán cà phê của các bà (ở Stockholm vào những năm 80 của thế kỷ 19). Hai bàn nhỏ bằng sắt cán, một trường kỷ màu đỏ thẫm, và vài cái ghế.

CÔ Y đang ngồi đọc một tuần san hình ảnh, thỉnh thoảng lại đổi lấy tờ khác, trên bàn trước mặt là một chai bia đã uống dở một nửa.

BÀ X đi vào, đội một chiếc mũ và mặc một áo khoác dành cho thời tiết mùa đông, tay xách một chiếc giỏ mây nhiều màu sắc của Nhật Bản.

BÀ X: Chết chửa, cô Amelia yêu quí, cô thế nào? Sao lại ngồi một mình thế kia vào chiều Giáng Sinh thế này như một người độc thân khốn khổ!

CÔ Y rời mắt khỏi tờ tạp chí và ngước lên, gật đầu và tiếp tục đọc báo.

Cô biết là tôi thực sự cảm thấy bất nhẫn khi thấy cô như thế này. Ngồi một mình – một mình trong quán cà phê – mà lại vào một chiều Giáng Sinh! Tôi thấy không chịu được, giống như có một lần ở Paris tại một bữa tiệc đám cưới ở một nhà hàng – tôi chứng kiến cô dâu thì ngồi đọc một tờ báo hí họa trong khi chú rể chơi bi da với mấy người đi làm chứng. Trời ơi, tôi mới nghĩ, nếu bắt đầu mà đã như thế này, thì về sau này ra làm sao – và cuối cùng thì như thế nào đây. Chú rể lại đi chơi bi da vào ngày đám cưới của mình. Và cô dâu – cô định nói phải không – lại ngồi đọc báo cười vào ngày đi lấy chồng. Như thế không phải là bình thường đâu!

CÔ HẦU BÀN đi vào, đặt một tách sô-cô-la trước mặt BÀ X rồi đi ra.

Cô biết không, Amelia? Tôi thực sự nghĩ là lẽ ra cô đã làm tốt hơn để giữ ông ấy. Cô đừng quên tôi là người đầu tiên khuyên cô nên tha thứ. Cô nhớ không? Được như thế thì giờ đây cô đã có chồng và đã có một gia đình rồi. Cô có nhớ mùa Giáng Sinh năm ngoái cô vui vẻ chừng nào ở với cha mẹ của ông ấy ở miền quê, rồi cô sung sướng nói về hạnh phúc gia đình, và cô thực sự có ý định rời sân khấu. Vâng, cô Amelia thân mến ơi, gia đình là nhất – chỉ sau sân khấu – và con cái, cô biết đấy – không, dĩ nhiên, cô làm gì mà biết được.

Cô Y nhìn bà có vẻ miệt thị. Bà X nhấp vài thìa sô-cô-la rồi mở cái giỏ của mình lấy ra mấy món quà Giáng Sinh.

Cô phải xem tôi mua quà gì cho mấy tí nhau của tôi này! [Bà lấy ra một con búp bê]. Xem này! Con này là cho Lisa. Xem này – con búp bê có thể đảo mắt và quay đầu qua, quay đầu lại đấy nhé! Dễ thương không? Còn cây súng này là của Maja. [Bà gắn nút điển vào đầu cây súng và nhắm Cô Y bắn, Cô Y tỏ vẻ sợ].

Cô sợ à? Thế cô tưởng tôi định bắn cô thật à? Tôi thực không nghĩ cô tin tôi lại đi làm thế. Bây giờ nếu mà cô định bắn tôi thì chuyện đó cũng không đáng ngạc nhiên là bao vì dù sao tôi cũng đã chắn ngang đường cô, mà tôi cũng biết không bao giờ cô quên được – mặc dù tôi hoàn toàn vô can. Cô vẫn còn nghĩ là tôi âm mưu để gạt cô ra khỏi Nhà hát lớn, nhưng tôi không làm thế đâu. Cho cô có nghĩ thế nào đi nữa, tôi cũng không làm thế. Mà thôi. Nói cũng không ích gì, vì cô vẫn cho là tôi làm [Lấy ra một đôi dép thêu]. Và đôi này dành cho đức phu quân, có hoa tu-líp đính trên do chính tay tôi thêu đấy nhé. Thực ra, tôi chúa ghét hoa tu-líp, nhưng cái ông này thì cứ đòi chỗ nào cũng phải có hoa tu-líp mới được.

Cô Y ngước nhìn, mặt lộ vẻ châm biếm và tò mò. Bà X, mỗi tay xỏ vào một chiếc dép.

Xem chân Bob nhỏ nhắn không nào, chân nhỏ phải không? Và cô phải nhìn cái tướng đi của anh ấy! Nhung dĩ nhiên cô chưa thấy anh ấy đi dép phải không? [Cô Y cười lớn]. Xem này, tôi cho cô xem nhé. [Bà làm cho đôi dép bước trên bàn, Cô Y lại cười]. Nhưng khi ông ấy nổi giận thì phải biết, ông dậm chân như thế này. “Mấy con quỉ này không bao giờ biết pha cà phê! Khốn nạn! Thằng ngu đó không sửa được ngọn đèn cho đúng nữa!” Và khi có một ngọn gió lùa vào dưới khe cửa khiến chân anh ấy bị lạnh, anh ấy lại kêu lên: “Mẹ kiếp, mấy thằng điên không thể để lò sưởi chạy được sao!”

Bà chà gót của chiếc dép này lên mặt trên chiếc dép kia. Cô Y phá ra cười.

Và khi anh ấy về nhà mà không kiếm được đôi dép ngủ, vì Marie đã dấu dưới tủ có ô kéo... Nhưng thôi, cũng chẳng nên xấu tính ngồi đem chuyện của chồng ra mà giễu cợt. Anh ấy thật ngọt ngào, một người chồng tốt, dịu dàng! Anh ấy đúng là loại người chồng mà Amelia lẽ ra cô đã có rồi! Tại sao cô cười? Hm? Hm? Và rồi, cô cũng thấy đó, tôi biết là anh ấy trung thành với tôi. À, đúng, tôi biết chứ. Chính anh ấy nói với tôi. – Tại sao cô lại khúc khích cười thế? – anh ấy nói là trong khi tôi đang đi trình diễn ở Na Uy thì cái cô Frederique quá tay đó tìm cách mồi chài anh ấy! Cô có thể tưởng được không? Thứ trời đánh! [Ngừng]. Nếu trước đây cô ta mà vác mặt đến khi tôi còn ở nhà thì tôi đã cào nát mặt cho cô ta lòi mắt ra. [Ngừng]. Cũng may mà chính anh ấy nói ra điều đó. Cô cứ tưởng nếu anh ấy không nói mà tôi chỉ biết qua chuyện người ta đồn đại thì sao. [Ngừng một lúc]. Nhưng cô ta có phải là người duy nhất đâu, cô biết mà. Tôi chẳng hiểu ra làm sao, nhưng đàn bà cứ bám vào chồng tôi. Chắc họ phải nghĩ anh ấy có thế lực lớn với giới sân khấu, vì anh ấy làm ở bộ. Có lẽ chính cô cũng theo anh ấy! Tôi không tin cô lắm đâu nhé. Nhưng bây giờ thì tôi biết anh ấy có để ý đến cô đâu. Tôi luôn luôn có cảm tưởng là cô có gì oán hận anh ấy lắm.

Im lặng. Họ nhìn nhau một cách dè chừng.

Đến ăn tối với chúng tôi tối nay đi, Amelia, để cho thấy là cô chẳng có ác cảm gì với chúng tôi – dù gì thì cũng không có ác cảm gì với tôi. Tôi không hiểu sao nhưng tôi nghĩ thật buồn nếu không đối xử bạn bè được với cô. Có lẽ là vì tôi đã can thiệp vào chuyện của cô hồi đó... [từ từ nói chậm lại] – hay – tôi không biết – thực đấy, tôi chẳng biết tí gì tại sao cả.

Ngừng nói. Cô Y nhìn Bà X một cách khó hiểu. Bà X, vẻ suy nghĩ.

Nghĩ lại khi tôi và cô mới biết nhau, mình quen nhau cũng là lạ. Mới gặp cô tôi rất sợ cô, sợ đến độ không dám rời mắt khỏi cô. Khi nào đi đâu, tôi cũng tìm cách gần cô – tôi đâu dám làm kẻ thù của cô, đành trở thành bạn của cô vậy. Nhưng tôi luôn luôn bối rối, khó xử mỗi khi cô đến nhà chúng tôi, bởi vì tôi thấy chồng tôi không thể chịu được cô – và thế là tôi thấy bực bội, như thể phải mặc áo quần không vừa người. Tôi làm mọi cách để cho chồng tôi tử tế với cô, nhưng chẳng được gì. Và rồi cô bỏ đi và đính hôn. Sau đó cô và anh ấy trở thành đôi bạn chí thiết – như thể trước đây khi chưa đính hôn với ai cô sợ để lộ những tình cảm đích thực của mình – và rồi – sau đó xảy ra chuyện gì nữa nhỉ? Tôi cũng chẳng ghen tức gì – cũng buồn cười thật! Rồi tôi nhớ, khi đứa con đầu lòng của chúng tôi được rửa tội, cô là mẹ đỡ đầu của nó, tôi mới bảo anh ấy hôn cô – anh ấy làm theo, nhưng cô chẳng chịu, bối rối quá chừng – nghĩa là, lúc đó tôi không để ý – cũng chẳng nghĩ gì đến việc đó – cũng chẳng nghĩ gì cho đến khi – cho đến bây giờ [bỗng đứng dậy]. Tại sao cô im lặng như thế? Cô chưa mở miệng nói một lời nãy giờ – cô cứ để tôi ngồi đây nói một mình. Cô cứ nhìn tôi chăm chăm, ép tôi phải tuôn ra những ý nghĩ của mình như con tằm phải nhả tơ – những suy nghĩ – nghi hoặc – Để tôi xem nào! Tại sao cô lại hủy bỏ việc đính hôn của cô? Tại sao tối nay cô không đến với chúng tôi?

Cô Y làm một động tác như thể định nói gì.

Không! Cô chẳng cần nói gì đâu – Chắp lại từng mẩu chuyện vụn vặt thì bây giờ tôi hiểu cả rồi! Như thế lý do mà cô – và lý do mà cô – và lý do mà cô – ! Vâng, dĩ nhiên rồi! Bây giờ thì mọi chuyện đã rõ mười mươi rồi! A, hóa ra là như thế! Ôi, tôi chẳng muốn ngồi chung bàn với cô đâu!

Bà X. chuyển những thứ của mình qua bàn bên kia.

Đó là lý do tôi phải thêu hoa tu-líp mà tôi chúa ghét lên đôi dép của anh ấy – vì cô thích hoa tu-líp! Đó là lý do [ném đôi dép ngủ lên sàn nhà] trong kỳ nghỉ hè năm đó chúng tôi phải đi Malaren – bởi vì cô không chịu được khí hậu vùng biển. Đó là lý do con trai tôi phải có tên là Eskil, vì đó là tên của cha cô. Đó là lý do tôi phải mặc màu của cô, đọc tác giả của cô, ăn những món của cô, uống thức uống của cô - thí dụ sô-cô-la. Đó là lý do – ôi trời ơi! – kinh khủng quá, bây giờ tôi mới nghĩ đến – kinh khủng thật! Mọi thứ, mọi thứ của cô đã nhiễm vào tôi. Ngay cả những đam mê của cô! Linh hồn của cô đã xâm nhập vào tôi như con mọt chui vào trái táo, gặm nhấm, gặm nhấm, làm ổ, làm ổ, cho đến khi không còn gì cả ngoài cái vỏ bên ngoài và cái ruột rỗng đen sì bên trong. Tôi muốn bay đi khỏi cô mà không được – cô nằm đó như một con rắn, đôi mắt đen mê hoặc tôi – khi tôi cố giương đôi cánh thì chúng lại kéo tôi xuống. Tôi nằm trong nước mà hai chân bị trói, đôi tay càng vùng vẫy thì người tôi càng chìm sâu hơn mà thôi. Tôi chìm mãi, chìm mãi cho đến tận đáy, dưới đó đã có cô chực chờ sẵn như một con cua khổng lồ giương càng chụp lấy tôi! Và bây giờ tôi đang chìm xuống tận đáy đây!

Ôi, tôi ghét cô làm sao, tôi ghét cô, tôi ghét cô! Nhưng cô – cô chỉ ngồi đó, im lặng, bình thản, chẳng quan tâm đến chuyện gì – chẳng cần biết trăng khuyết hay đầy, ngày Giáng sinh hay ngày đầu năm, thiên hạ vui hay buồn – cô không biết ghét mà cũng không biết yêu – bất động như con mèo rình trước lỗ chuột! Cô không thể kéo con mồi ra mà cũng không thể săn đuổi nó đi được – nhưng cô có thể ngồi lì lâu hơn. Cô ngồi đấy ở góc của cô – cô biết người ta đặt tên cái góc này là lỗ chuột để ám chỉ cô – cô đọc báo để xem có ai bị việc gì không, có ai đau ốm hay bị nhà hát thải ra hay không. Cô ngồi đây rình rập nạn nhân, tính toán thời vận như người tài công đếm xác tàu, như một nữ thần tiếp nhận tế vật.

Cô Amelia khốn khổ ơi! Cô biết không, tôi quá tội nghiệp cho cô, bởi vì tôi biết cô khốn khổ – khốn khổ như một con thú bị thương – và trở nên độc ác bởi vì bị thương. Tôi không thể giận cô được, dù tôi cũng muốn giận đấỵ – bởi vì cuối cùng thì chính cô là người nhỏ bé – và cái chuyện vụng trộm giữa cô và Bob đó tôi cũng chẳng bận tâm làm gì. Tại sao phải bận tâm. Và nếu cô hay ai khác muốn dạy tôi uống sô-cô-la thì đã sao?

Uống một thìa sô-cô-la. Nói tiếp giọng có vẻ suy nghĩ.

Thực ra, uống sô-cô-la cũng tốt! Và nếu cô đã dạy cho tôi cách ăn mặc – tant mieux![1] Nhờ thế chồng tôi thích tôi nhiều hơn mà thôi – cái mà cô mất chính là cái tôi được. Xem trên những dấu hiệu thì tôi nghĩ là cô đã mất anh ấy rồi. Chắc cô tính rằng tôi sẽ bỏ đi phải không? Như cô cũng phải bỏ đi đấy để rồi giờ đây ngồi đây mà tiếc gíá mà đừng cắt đứt! Nhưng tôi chẳng phải hối tiếc gì cả! Người ta không nên nhỏ mọn quá! Dù sao đi nữa, thấy người ta dòm ngó một thứ mình có thì cũng thích đấy chứ.

Cô thấy đấy, một khi đã xét hết mọi chuyện, giữa cô và tôi có lẽ tôi mới thực là kẻ mạnh hơn; bây giờ là thế đấy. Cô chưa hề lấy được cái gì của tôi, chỉ có tôi lấy của cô. Tôi bây giờ giống như tên trộm trong truyện đời xưa – khi cô ngủ dậy, thì tôi đã tha đi rồi bao nhiêu của cải châu báu của cô.

Nếu không thế, tại sao mọi thứ đều trở thành đồ bỏ, cằn cỗi khi có bàn tay của cô đụng đến? Cô không thể giữ được tình yêu của một người đàn ông, dù cho cô có hoa tu-líp và có những mối đam mê – nhưng tôi lại đã giữ được. Những tác giả của cô có dạy cô phải sống thế nào đâu; nhưng họ lại dạy tôi. Cô không hề có được một bé trai như Eskil; cô chỉ có người cha tên là Eskil mà thôi.

Và tại sao cô mãi mãi im lặng như thế? Im lặng, im lặng mãi? Tôi trước đây cứ nghĩ rằng đó là vì cô mạnh; nhưng có lẽ chỉ là vì cô không có gì để nói cả. Bởi vì đầu óc của cô trống rỗng! [Đứng dậy và nhặt đôi dép ngủ lên].

Bây giờ tôi về nhà đây – và đem hoa tu-líp về nhà – hoa tu-líp của cô đấy! Cô không thể học được gì ở người khác, cô chỉ có thể cho – cho nên cô gãy, như một nhánh cây mục. Nhưng tôi thì không thế.

Cám ơn cô Amelia nhé, cô đã dạy cho tôi nhiều bài học có ích. Cám ơn cô đã dạy cho chồng tôi biết yêu. Bây giờ tôi về đây – về yêu anh ấy.

Bà đi ra.

_________________________

[1]Tiếng Pháp trong nguyên tác, có nghĩa: Càng tốt.