|
|
Sonnet I, VIII & XVIII
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
JACQUES ROUBAUD
(1932~)
SONNET I Ở nhà bưu điện chính Le Louvre một cô ả si tình
Cuống cuồng đẩy cái thư của ả vào thùng
Những ngón tay run lật bật, lòng bàn tay xâm xấp ướt
Ả đỏ mặt vì vội vã và âu lo và bối rối.
Ấy thế là cái tò mò của tôi tăng gấp bội
Khi nhìn thấy một anh chàng tóc bờm xờm kiểu nhà khơ[*]
Đứng đợi ả trên lề đường ăn mấy hạt đậu phụng
Ảnh bốc trong một túi xách và liên tục bóc vỏ.
Cô ả buông một tiếng thở dài trong đêm. Hôm đó là chủ nhật,
Một ngày chủ nhật dài tháng tám khi hơi nóng ngột ngạt
Giữ chặt cả thành phố lẫn trái tim trì trệ trong tay nắm của mình.
Tôi có hiểu đúng cảnh tượng tiếp diễn mơ hồ kia chăng?
Cách giải thích, hẳn nhiên, là đáng ngờ;
Cô ả tóc hung khoác tay người tình (?) bỏ đi.
SONNET VIII
Ga Saint-Lazare
Cách đây lâu lắm những chuyến xe lửa Bois-Colombes
Mang đi giữa khuya người con gái tôi yêu dạo ấy
Đôi vú nàng và đôi môi nàng đốt cháy tôi nhưng
Phòng đợi của Những kẻ Lạc bước thì lạnh như những ngôi mộ
Thời ấy là thời bất an của một kỷ nguyên bất an
Cuộc Trường chinh gần như vừa đạt mục tiêu
Tôi mười tám tuổi và cái bóng của những cuộc đấu tranh kia
Đè nặng những mối tình bùng cháy trong đầu tôi
Ấy là người con gái tôi yêu, hơn cả người yêu của tôi
Còn là một cô gái có bố là người Tàu. Ông T.
Đang chuẩn bị gỡ bỏ xích xiềng
Ở nơi này, để ngả theo với cánh Mao
Ít và tôi thì nhận ra mình đang lát gạch xây lại
Dãy Trường thành Trung quốc cùng với cô T.
SONNET XVIII Trên đại lộ Junot là nơi ở của Théodore
Fraenkel, tôi còn nhớ, chúng tôi đến thăm ông
Từ một cái hòm đeo trên vai ông lôi ra một tấm tranh Magritte
Một tấm Max Ernst một tấm Miró vẽ sao trời và đàn mandore.
Suốt bữa ăn trưa ông nói về Isidore
(Ducasse), về Aragon, về Breton và trọn cả đám,
Về Desnos, Crevel, đã chết nhưng kỷ niệm còn tần ngần
Lan toả như các hoạ phẩm tối được ánh sáng dát vàng.
Một ngày nọ chúng tôi nhìn thấy đứng trong bếp nhà ông
Một người bạn cũ của ông có tên là Georges Bataille
Ly rượu vang màu đỏ và gương mặt màu hồng tuyệt diệu
Bàn tay ông run, ra sức chiến đấu[*] với cái chai.
Khi ai nấy ra về Théodore tặng Sylvia[***]
Cuốn Le bleu du ciel: “Hãy đọc cuốn này, bạn thân yêu của ta
Ông bảo, đây là một cuốn tiểu thuyết tuyệt vời tươi mát.”
_________________________
Chú thích của người dịch:
[*]Nguyên tác trong bài thơ của Jacques Roubaud: “pohètes” [poètes]. “Nhà khơ” trong bản dịch tức là “nhà thơ”. [**]Chiến đấu [bataille]: một lối chơi chữ – cũng là tên họ của Georges Bataille. [***]Rất có thể là Sylvia Beach [1887-1962] người Mỹ — một trong những gương mặt nổi tiếng trong giới lưu vong ở Paris giữa hai cuộc Thế chiến — nhà văn, nhà xuất bản, sáng lập tiệm sách “Shakespeare and Company” — được Adrienne Monnier giới thiệu gặp gỡ và tham dự các buổi sinh hoạt của những hoạ sĩ, nhà văn nhà thơ siêu thực ở Paris.
Ảnh dưới -
trái qua phải, hàng trên: Fraenkel, Magritte, Ernst, Miró, Lautréamont;
hàng dưới: Aragon, Denos, Breton, Crevel, Bataille. Bìa phải: Sylvia Beach.
Theodore Fraenkel [1896-1964] Hoạ sĩ, trong nhóm nghệ sĩ siêu thực ở Paris. René Magritte [1898-1967] Hoạ sĩ siêu thực người Bỉ. Max Ernst [1891-1976] hoạ sĩ, nhà điêu khắc, đồ hoạ và nhà thơ gốc Đức, là một trong những người tiên phong trong phong trào Dada và siêu thực ở Pháp. Joan Miró [1893-1983] là hoạ sĩ, nhà điêu khắc và làm gốm Tây-ban-nha (Catalan), với tác phẩm được coi là liên hệ tới trường phái siêu thực. Isidore Ducasse với bút hiệu Comte de Lautréamont [1846-1870] là nhà thơ Pháp sinh ở Uruguay, tác giả của Les Chants de Maldoror và Poésies, có nhiều ảnh hưởng trên các nhà thơ trường phái siêu thực Pháp. Louis Aragon [1897-1982] nhà thơ, nhà văn Pháp, trong Hàn lâm viện Goncourt. André Breton [1896-1966] là nhà thơ nhà văn khai sáng phong trào siêu thực ở Pháp, tác giả của Manifeste du surréalisme, 1924. Robert Desnos [1900-1945], là một nhà thơ siêu thực, sinh thời từng đóng một vai trò then chốt trong phong trào siêu thực ở Pháp. René Crevel [1900-1935] là một nhà văn trong phong trào siêu thực ở Pháp. Georges Bataille [1897-1962] là nhà triết học và nhà văn Pháp có nhiều ảnh hưởng trên một số triết gia Pháp, tác giả cuốn tiểu thuyết được nhắc đến trong bài thơ: Le bleu du ciel.
Max Ernst, Au rendez-vous des amis, 1922.
Hàng sau, từ trái qua phải: Philippe Soupault, Jean Arp, Max Morise, Rafaele
Sanzio, Paul Eluard, Louis Aragon, André Breton, Giorgio di Chirico, Gala Eluard.
Hàng trước: René Crevel (ngồi xây lưng ra trước), Max Ernst, Fedor Dostoïevski,
Théodore Fraenkel, Jean Paulhan, Benjamin Péret, Baargeld và Robert Desnos.
--------------------------------
“SONNET I”, “SONNET VIII Ga Saint-Lazare” và “SONNET XVIII” dịch từ nguyên tác tiếng Pháp trong Jacques Roubaud, La forme d’une ville change plus vite, hélas, que le cœur des humains (Paris: Poésie/Gallimard, 1999).
Đã đăng:
Phố Saint-Petersbourg / đã tìm thấy lại tên cũ của mình / trước Đệ nhị Thế chiến / khi thành phố bị bao vây / bởi một đội quân có quốc tịch không ai biết... | Hôm ấy là một ngày tốt lành / Người ta nhờ tôi chỉ đường tới ba lần... | Tôi ngồi trong một tiệm cà-phê; một tiệm cà-phê Paris, giống như tiệm nằm không xa đường xe điện hầm Liège là nơi, mỗi sáng, tôi đến đọc báo và ăn điểm tâm. Lúc ấy còn sớm... | cái điều bài thơ kia muốn nói, ta đã quên mất nó / ta từng biết điều bài thơ kia muốn nói, nhưng ta đã quên mất nó / bài thơ muốn nói điều ấy, nhưng điều ấy, mà bài thơ muốn nói, ta đã quên mất....| Đôi khi, sau nhiều năm, tôi tự hỏi / Đi xuống, đi lên con phố, tôi tự hỏi / Đóng các cánh cửa, trời thấp, tôi tự hỏi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Trời mưa (thơ)
—Tôi tin rằng trời mưa, nhưng trời không mưa. / —Bạn tin rằng trời mưa và bạn khẳng định rằng trời không mưa? / —Đúng. / Tôi tin rằng trời mưa nhưng tôi biết rằng tôi sai lầm. / —Làm sao bạn biết? / —Đó không phải là vấn đề. Vấn đề là: tôi tin rằng trời mưa / Nhưng tôi sai lầm. / —Ai nói rằng bạn sai lầm? / —Tôi. / —Nhưng nếu bạn sai lầm khi tin rằng trời mưa, / Nếu bạn biết rằng bạn sai lầm khi tin rằng trời mưa / Làm sao bạn có thể tin rằng trời mưa? ... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]
Quá khứ (thơ)
... Nàng nói với chàng: “Trời quá đẹp.” / Do đó / trời đẹp. / Nếu trời đẹp, không nhất thiết trời quá đẹp. / Nếu nàng đã nói “trời đẹp” / liệu chàng có hiểu rằng nàng, khả dĩ, / một cách nào đó, / đã nói / “trời đẹp, nhưng trời không quá đẹp”? / Không. / “Trời đẹp” chắc hẳn đã không biểu lộ ở nàng bất cứ sự e dè nào. / Nhưng chắc hẳn chàng cũng đã không nghe trong câu nói của nàng / “trời đẹp” / (nếu nàng đã nói “trời đẹp”) / cái ý “trời đẹp, thậm chí trời quá đẹp”... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]
Thư 1 | Thư 2 | Thư 3 (truyện / tuỳ bút)
Ta vừa nhận được lá thư sau cùng của bạn và ta trả lời lập tức. Bạn hỏi ta là ta đã nhận được lá thư sau cùng của bạn chưa và ta có ý định trả lời thư ấy hay không. Ta xin phép lưu ý bạn là việc bạn gửi lá thư sau cùng làm cho lá thư bạn gửi cho ta trước đó không còn là lá thư sau cùng của bạn nữa và nếu như ta trả lời như ta đang trả lời lá thư sau cùng của bạn, thì ta không phải là đang trả lời lá thư giờ đây là lá thư trước lá thư sau cùng của bạn. Vậy là ta không thể thoả mãn điều mà bạn đòi hỏi ta làm trong lá thư sau cùng của bạn... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Những đường phố Paris có hai phía / đây là một qui tắc chung // Không có đường phố nào ở Paris chỉ có một phía / (vả chăng ta không thấy được làm sao một đường phố ở Paris (hay ở một nơi khác) chỉ có một phía) / Không có một đường phố nào ở Paris chỉ có duy nhất một phía... | Sacré-Cœur! / ta thấy mi / Ôi Bình sữa bú / với cái đầu vú to tướng hình chữ thập... | Hơn ngàn lần đi xuống con phố ấy / tôi cố gắng / không nhìn thấy / nhưng vô ích // Khi chắc chắn đã qua khỏi phố / tôi ngẩng mắt lên / nó vẫn ở đó... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021