Katarzyna Boruń sinh tại Warsaw ngày 12 tháng Ba năm 1956 là một nhà thơ, nhà báo, dịch giả Ba-lan, nổi tiếng không chỉ trong lĩnh vực văn chương mà cả trong những sinh hoạt chính trị xã hội. Không theo học được ngành mỹ thuật như mong muốn thời trẻ tuổi, bà tham dự các khoá học chuyên đề về điện ảnh tại Trường Điện ảnh Łódź. Sau một thời gian làm nhiều công việc khác nhau, kể cả công tác biên tập cho một nguyệt san Công giáo dành cho thanh niên, mùa thu 1989 bà tham dự chương trình International Writing Program tại Iowa, Hoa Kỳ. Bà từng sống sáu năm ở Prague nơi chồng bà từng làm việc, trước tiên là làm báo, sau trở thành nhà ngoai giao. Katarzyna Boruń làm phim và ngoài công việc dịch sách từ tiếng Czech va Slovak, bà còn là tác giả một công trình viết về lịch sử phong trào chống đối ở Cộng hoà Nhân dân Ba-lan trước đây.

 

Thơ Katarzyna Boruń xuất hiện lần đầu năm bà mười tám tuổi trên tạp chí Nowy Wyraz [Biểu hiện mới, 1974]. Từ đó đến nay bà đã cho xuất bản trên năm tập thơ: Wyciszenia (Lặng lẽ, Staromiejski Dom Kultury, Warsaw, 1977), Maly Happening (Chuyện nhỏ, Modziezowa Agencja Wydawnicza, Warsaw, 1979), Życie codzienne w Państwie Środka (Cuộc sống thường nhật ở Trung Quốc, Modziezowa Agencja Wydawnicza, Warsaw, 1983), Muzeum Automatów (Một viện bảo tàng người máy, Bydgoszcz, 1986), Wiecej — wierszeo zmroku (Hơn nữa - Thơ trong buổi hoàng hôn, Staromiejski Dom Kultury, Warsaw, 1991)... Tác phẩm của bà* từng xuất hiện qua bản dịch nhiều thứ tiếng: Czech, Slovak, Tây-ban-nha, Hungary, Serbia, tiếng Anh, tiếng xứ Flandres... Riêng các bản dịch tiếng Anh, có thể tìm đọc các tạp chí Crazyhorse, American Poetry Review, Artful Dodge, và Modern Poetry in Translation... và gần đây là tập Pocket Apocalypse (Southword Editions, 2005) với những bài thơ dịch tuyệt đẹp của nhà thơ Ái-nhĩ-lan Gerry Murphy.

 

Katarzyna Boruń thuộc thế hệ những nhà thơ ít nhiều bị giằng co giữa truyền thống thơ yêu nước, lên tiếng cho “chính nghĩa dân tộc” (tiêu biểu, có những nhà thơ bậc thầy như Zbigniew Herbert) và sự trỗi dậy tuyệt vời của dòng thơ “cá nhân”. Cái nhìn duyệt xét của nhà thơ như chúng ta có thể đọc thấy trong bài “Lịch sử” chẳng hạn, rõ ràng chứa đựng một ý hướng “coi lại” những động cơ thúc đẩy hành động cao cả trong cuộc tranh đấu của một nước Ba-lan thời xưa — thời người ta ào xuống đường tựa như đường là những chiến hào... lâm râm khấn những lời cầu nguyện xin nhận phần thưởng duy nhất có thể nhận — được chết bình an trong ân sủng... Thơ Katarzyna Boruń phát hiện nỗi đau, nỗi thất vọng của con người trước cuộc sống, trước xã hội — với lời lẽ kín đáo gián tiếp, một bút pháp giảm thiểu, người đọc có khi tiếp xúc chỉ với tên bài thơ đã có thể tự mình nhận ra một ý nghĩa, và bài thơ ngắn chính nó qua những lối đi nhỏ, những miền tiếp giáp, từ chối mọi kiểu nói “thẳng thừng”, rốt cuộc vẫn đem đến cho người đọc những nội dung nhắn nhủ sâu sắc... Cách nói ẩn dụ, có thể nói, đó là một phần đáng kể trong thơ bà: Quả là dễ dàng hơn cho chúng ta / nếu chúng ta thôi kiểu nói thẳng thừng / nếu chúng ta giấu ý nghĩa muốn nói trong lời ẩn dụ / nếu chúng ta quanh quẩn một mình trong bóng tối (“Thi sĩ thành phố”, trong Pocket Apocalypse).

 

Katarzyna Boruń hiện sống ở Warsaw, là hội viên Hội nhà văn Ba-lan và hội viên PEN-Club.

 

-----------------------

* Một số tác phẩm, đặc biệt là văn xuôi của Katarzyna Boruń xuất hiện dưới một bút danh khác: Borun-Jagodzinska.

--------------

“Giải phóng phụ nữ “ và “Diễn trò Herod” dịch từ bản tiếng Anh “Women’s Lib” và “Playing Herod” của Zbigniew Joachimiak, David Malcolm & Georgia Scott trong Dreams of Fire - 100 Polish Poems 1970-1989 (Poetry Salzburg, 2004). “Lịch sử“ và Từ tháp cao nhất của thành phố các nhà thơ nhìn xuống” dịch từ bản tiếng Anh “History” và “The City’s Poets Look Down From its Highest Tower” của Donald Pirie trong Young Poets of a New Poland — An Anthology (UNESCO Publishing, Forest Books, 1993).