Octavio Armand, nhà thơ Venezuela gốc Cuba, sinh tại Guantánamo, và lớn lên trong một gia đình hai lần lưu vong: lần thứ nhất, năm 1958, vì chế độ Fulgencio Batista, lần thứ nhì, năm 1960, vì chế độ Fidel Castro. Ông sống nhiều năm tại New York, rồi di cư sang Caracas (Venezuela). Năm 1970, ông xuất bản tập thơ đầu tay, Horizonte no es siempre lejanía (Chân trời không mãi xa vời). Từ đó đến nay, ông đã cho ra đời gần chục tập thơ, nhiều tập tiểu luận, và một số dịch phẩm. Armand còn là một nhà biên tập, nổi tiếng về sự tính tế và rộng lượng (ông đã đem rất nhiều cây bút trẻ đến với văn đàn quốc tế).

 

Bài "Soneto" ("Thơ mười bốn câu") dưới đây là một bài thơ ý niệm — một tuyên ngôn của nhà thơ. Octavio Armand chỉ chép lại 14 lần một câu thơ nổi tiếng của José Martí (1853-1895) — thi sĩ / anh hùng dân tộc Cuba. Đây là câu thơ đầu tiên trong thi tập Versos sencillos (Những vần thơ giản dị, 1891):

 

 

Những câu thơ này đã được cả thế giới biết đến qua bài "Guantanamera", một bài hát được xem như một quốc ca không chính thức của Cuba. Lãnh tụ Fidel Castro rất yêu thích bài hát này (vào ngày 12 tháng 8 năm 2006 vừa qua, bài "Guantanamera" đã được đồng ca để kết thúc buổi hoà nhạc mừng sinh nhật 80 của lãnh tụ!). Thế nhưng, chua chát thay, Octavio Armand, cũng như hàng trăm ngàn người Cuba đã phải bỏ nước ra đi, vì không được phép sống thành thật dưới chế độ Fidel Castro. Nói cách khác, Cuba, quê hương của José Martí, không còn là quê hương cho những con người thành thật.

---------------

Nguyên tác: "Soneto", trong tuyển tập Twentieth-century Latin American Poetry, ed. Stephen Tapscott (Austin: University of Texas Press, 1996).