Benjamin Péret (1899-1959) là một nhà thơ lớn của trường thơ siêu thực Pháp. Thơ Péret bông đùa, hồn nhiên, tươi mát. Đối với ông, thơ chỉ là một "trò chơi lớn" nhưng Péret không chơi "vụng yêu" (Apollinaire) mà cũng chẳng "thấu thị" "biến đổi cuộc đời" (Rimbaud). Đạo diễn Luis Bunuel: "Với tôi, Benjamin Péret là nhà thơ siêu thực bậc nhất: sự tự do hoàn toàn của cảm hứng trong suốt, từ nguồn tuôn ra, không có mảy may cố gắng văn hóa và tạo dựng ngay tức khắc một thế giới khác. Năm 1929, với Dali, chúng tôi đã đọc to vài bài thơ trong tập Le grand jeu (Trò chơi lớn) và có lúc hai đứa tôi đã cười bò lăn ra đất... Péret là một nhà thơ siêu thực ở dạng thái hồn nhiên, tinh khiết trước mọi thỏa hiệp." Robert Benayoun, trong lời dẫn nhập cho thi tập Le grand jeu của tủ sách Poésie / Gallimard: "Péret thực hành thơ như người ta nốc một cốc rượu vang, vuốt ve (một cách vô tình) một bàn tay bạn; và để nhại anh: như người ta nhảy mũi."

 

Sinh tại Rezé (Loire Atlantique, Pháp) ngày 4 tháng Bảy 1899, con người "cổ sơ" này đã hiến trọn đời mình cho chí hướng siêu thực và cách mạng — cách mạng siêu thực và cách mạng xã hội —, được André Breton coi như chiến hữu thân cận và trung tín nhất. Peret sử dụng lối viết tự động với nhiệt tình, thường xuyên và tự nhiên, làm nẩy sinh những hình ảnh tân kỳ, thi vị, trào lộng, lý thú. Ông gia nhập đảng Cộng Sản năm 1927 để rồi ly khai đứng về phía trốt kít. Năm 1929 ông sang Brésil, quê hương của vợ (Elsie Houston), một ca sĩ ôpêra, nhưng bị trục xuất năm 1931 vì những hoạt động chính trị. Ông tham dự nội chiến Tây Ban Nha trong hàng ngũ cộng hòa. Khi thế chiến thứ hai chấm dứt, ông sang Mễ Tây Cơ sống với bà vợ kế, Remedios Varo, họa sĩ. Ông trở về Pháp năm 1948 và tiếp tục hoạt động không ngừng cho chủ nghĩa siêu thực đang được phục hưng, mặc dù sức khoẻ kém và tài chánh eo hẹp. Ông chống đối giới tiểu tư sản, quân đội, tăng lữ, những mục tiêu quen thuộc của giai tầng trí thức tả khuynh Pháp ở thời điểm đó. Ông mất tại Paris ngày 18 tháng Chín 1959. Bia mộ của ông ở nghĩa trang Batignolles có ghi dòng chữ này: "Ta không ăn loại bánh đó."

 

Tác phẩm chính: Dormir dormir dans les pierres (Ngủ ngủ trong đá – thơ, 1927); Le grand jeu (Trò chơi lớn - thơ, 1928); Je ne mange pas de ce pain-là (Ta không ăn loại bánh đó - thơ 1936); Le déshonneur des poètes (Sự ô danh của thi sĩ - tiểu luận, 1945); Feu central (Lửa trung ương – thơ, 1947); Air mexicain (Mễ khúc - một bài thơ dài với tranh thạch bản của danh hoạ Mễ Tây Cơ Rufino Tamayo, 1949).

 

NĐT

 

                         Le passager du transatlantique, 1921

                         Tặng Jacques Rigaut

                         Le Passager du transatlantique, 1921

                         Tặng Marcel Noll

                         Tặng Janine Kahn

                         Tặng Jacques Baron

                         Tặng Raymond Queneau

------------

Chú thích:

[*] Giễu nhại câu thơ "Lorsque le pélican, lassé d'un long vovage" (Tạm dịch: Khi con bồ nông, sau một chuyến bay thật dài) trong bài "La nuit de Mai" (Đêm tháng Năm, 1835) của nhà thơ lãng mạn Alfred de Musset (1810-1857), người tình cũ của George Sand (1804-1876). Đây là câu thơ mà mỗi học sinh Pháp cũng như mỗi học sinh trường Pháp ở các thuộc địa cũ đều đã thuộc lòng. Trong bài thơ này —một cuộc đối thoại giữa Thi Nhân và Nàng Thơ về sự sáng tạo của thiên tài luôn luôn dõi theo tiếng gọi của hồi sinh và nỗi đau tê liệt của con tim bị phản bội của con người trần thế — còn có một câu thơ bất hủ khác: "Les plus désespérés sont les chants les plus beaux" (Tạm dịch: Càng tuyệt vọng những khúc ca càng diễm lệ).