Aimé Césaire sinh năm 1913 tại Basse-Point, Martinique, một thuộc địa của Pháp ở vùng Caraïbes. Năm 1931, ông được một học bổng để du học tại Paris, bắt đầu một con đường học vấn thông suốt và thành công, từ Lycée Louis-le Grand, đến École Normale Supérieure, rồi Sorbonne. Trong thời gian theo học tại Lycée Louis-le Grand, ông cùng một số bạn bè thành lập tờ Etudiant Noir. Năm 1936, ông bắt đầu sáng tác bài thơ dài "Cahier d'un retour au pays natal" ("Sổ ghi chép của một cuộc trở về quê hương") chuyên chở những ý tưởng tiên khởi về sự khôi phục căn tính văn hoá da đen. Césaire bắt đầu sự nghiệp chính trị vào năm 1945, khi ông được bầu làm thị trưởng của Fort-de-France và giữ một chức vụ quan trọng trong Đảng Cộng Sản Pháp. Tuy nhiên, trong những năm 1940, Césaire vẫn dành rất nhiều thì giờ cho việc sáng tác. Ông giao du với giới nghệ sĩ tạo hình, và thơ ông ít nhiều chịu ảnh hưởng của hội hoạ. Ông làm nhiều bài thơ tặng cho người bạn thân là hoạ sĩ Cuba lừng danh Wilfredo Lam, và một trong những tập thơ của ông được Pablo Picasso minh hoạ. Đồng thời, ông có cơ hội giao lưu gần gũi với André Breton (khi Bréton đến trú ngụ tại Martinique trong những năm Đệ Nhị Thế Chiến), và ông được Bréton khuyến khích sử dụng lối viết siêu thực như một vũ khí chính trị. Năm 1956, khi quân đội Liên-xô xâm lăng Hungary, ông từ bỏ Đảng Cộng Sản Pháp và, hai năm sau đó, ông sáng lập Đảng Cấp Tiến Martinique (Parti Progressiste Martiniquais). Song song với hoạt động chính trị, Césaire vẫn không ngừng làm thơ, viết kịch, viết tiểu luận. Ông từ giã chính trường vào năm 1993.

 

Cùng với Léopold Senghor và Léon Gontian Damas, Aimé Césaire tạo nên khái niệm và phong trào thơ négritude — khẳng định mình là người da đen và hãnh diện về điều ấy. Phong trào này đã ảnh hưởng sâu rộng đến văn chương của những nước da đen hậu thuộc địa.

--------------

Dịch từ nguyên tác tiếng Pháp: "An neuf", trong Aimé Césaire, Soleil cou coupé (1948), in lại trong Cadastre [gồm 2 tập: Soleil cou coupé và Corps perdu (1950)] (Paris: Édition du Seuil, 1961), 240.

Trống tom-tom I / gửi Benjamin Péret | Trống tom-tom II / gửi Wifredo  (thơ) - Césaire, Aimé

ngay trên dòng máu của đất / ngay trên máu của mặt trời vỡ / ngay trên máu của một trăm chiếc đinh mặt trời / ngay trên máu của cuộc tự tử của những con thú lửa... | với những bước chân bé nhỏ của trận mưa nhộng / với những bước chân bé nhỏ của ngụm sữa / với những bước chân bé nhỏ của vòng bi bạc đạn / với những bước chân bé nhỏ của cơn địa chấn / những củ khoai mỡ trong đất sải những bước khổng lồ như sự vắng mặt của những ngôi sao... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]