JAN POLKOWSKI sinh tại Bieroutow, Krakow ngày 10 tháng Giêng 1953, là một nhà thơ, nhà báo. Ông học ngôn ngữ và văn chương Ba-lan tại đại học Jagiellonian, Krakow, và từng là một nhà hoạt động năng nổ trong cánh sinh viên thuộc Công đoàn độc lập “Đoàn kết” ở Ba Lan. Cuối những năm 1970 ông thường xuyên tham gia xuống đường đấu tranh cho tự do dân chủ, là người biên tập cho tờ Signal (1978) và cho các hoạt động của một nhóm xuất bản bí mật sinh viên ở Krakow có tên là KOS, tham gia nhóm xuất bản độc lập ABC... Sau lần bị bắt tù (đêm 13.12.1981) dựa theo “tình trạng chiến tranh” nhà nước vừa ban bố, vì bị coi là “thành phần nguy hiểm”, ông liên tục ra vào các nhà giam, tổ chức nhiều cuộc tuyệt thực trong tù. Được ân xá, ông trở lại công việc biên tập cho tờ Arka (do ông sáng lập và chủ biên – tờ báo phổ biến bí mật [đến 1989 thì bắt đầu xuất hiện công khai] nhưng được coi là hay nhất thời bấy giờ) trước khi trở thành tổng biên tập của nhật báo Czas (Thời báo Kracow) từ 1990. Qua 1991 trở về sau, ông tham chánh theo cánh quốc gia bảo thủ, từng giữ nhiều chức vụ khá quan trọng và bắt đầu “làm quan” ngon lành trong các lĩnh vực thính thị trên cả nước.

 

Cùng với Bronislaw Maj, ông là một trong những nhà thơ Ba Lan có tài và nổi bật nhất của những năm cuối thế kỷ XX. Những bài thơ đầu tiên của Polkowski được đăng lần đầu trên tạp chí Record, đặc biệt là trên tờ đặc san bí mật Zapis (1978); nhưng tất cả những ấn phẩm thơ của ông trong thời kỳ đầu đều chỉ được phổ biến dưới hình thức samizdat. Có thể liệt kê: To nie jest poezja (“Đây không phải thơ’, NOWa, 1980), Oddychaj gleboko (“Thở sâu”, ABC, 1981), Poezja stanu wojennego (Nxb. Puls, London, 1982), Ogień. Z notatek 1982-1983 (“Lửa. Từ sổ tay 1982”), Pólka Poetów (“Các nhà thơ trên kệ sách”, 1983), Wiersze 1977-1984 (“Thơ 1977-1084”, Nxb. Puls, London 1986), Drzewa (“Cây”, Oficyna Literackie, không qua kiểm duyệt, 1987), thi tuyển Elegie z tymowskich gór i inne wiersze (“Những khúc bi ca đồi Tymowo và Những bài thơ khác”, Nxb Znak của giới Thiên chúa giáo, 1990 – riêng “Những khúc bi ca...” được in lại năm 2008, một năm trước các tập thơ Cantus (2009), Cieri (Cái bóng, 2010) và tiểu thuyết Slady Krwi (Những vết máu, 2013).

 

Jan Polkowski từng được trao giải “Foundation Koscielski” năm 1983 và hai Giải văn hoá dành cho các tác phẩm thơ & các công trình biên tập báo Ark năm 1984 của ông, “Huân chương Hiệp sĩ Ba Lan Hồi sinh” do Tổng thống Cộng hoà Ba Lan trao tặng năm 2008, Giải “Andrzej Kiev” cho tập thơ Cantus năm 2010, Huy chương Medalem “Niezłomnym w słowie” (tháng Chín, 2010) dành cho những người từng đấu tranh cho tự do ngôn luận trong những năm 80s thuộc thế kỷ trước.

---------------------

“Tự do, trong một xứ sở tự do” dịch từ bản tiếng Pháp “Libre, dans un pays libre” của Lucienne Rey và Gérard Gaillaguet trong Témoins - Quarante-quatre poètes polonais contemporains 1975-1990 (Les Ateliers du Tayrac, 1996). “Giữa chúng ta có những người không sạch” dịch từ bản tiếng Anh của Stanislaw Baranczak & Clare Cavanagh [Thơ mới Ba Lan, Hoàng Ngọc Biên tuyển dịch và giới thiệu, 160 trang, Nxb. Trình bầy, 1993]. “ “Hãy đừng viết gì cả...” và “Ngọn cờ phấp phới trong gió” dịch từ bản tiếng Anh “Do not write anything...” và “A Flag Fluttering in the Wind” của Donald Pirie trong Young Poets of a New Poland (Forest Books, UNESCO Publishing, 1993).