|
|
NGƯỜI CHĂN GIỮ ĐÀN THÚ và những bài thơ khác [kỳ 3: "Người mục tử si tình" & "Những bài thơ rời"]
|
|
(Diễm Châu dịch)
NGƯỜI MỤC TỬ SI TÌNH Vào thời anh chưa có em
anh đã yêu Thiên nhiên như một thày tu lặng lẽ yêu Đức Chúa Giê-su...
Bây giờ anh yêu Thiên nhiên
như một thày tu lặng lẽ yêu Đức nữ đồng trinh Maria,
yêu sùng kính, theo cách thức của anh, như trước,
nhưng bằng một lối khác cảm động hơn và gần gũi hơn...
Anh thấy rõ hơn những dòng sông khi anh đi với em
qua những cánh đồng tới tận bờ những dòng sông;
ngồi bên em quan sát những đám mây,
anh quan sát chúng rõ hơn—
Em đã không lấy mất của anh Thiên nhiên...
Em đã thay đổi Thiên nhiên...
Em đã đem Thiên nhiên lại với anh thật sát,
nhờ em có đó anh thấy nó rõ hơn, nhưng y hệt,
nhờ tình em yêu, anh vẫn yêu Thiên nhiên cùng một cách ấy, nhưng yêu nhiều hơn nữa,
nhờ em đã chọn anh để có em và để yêu em,
mắt anh đã cố định được Thiên nhiên trong khi lần lữa lâu hơn
trên mọi vật.
Anh không ân hận về những gì anh đã là khi trước
bởi anh vẫn là như thế.
*
Trên trời cao là vành trăng xuân.
Anh nghĩ tới em, và anh cảm thấy mình đầy đủ.
Từ những cánh đồng mơ hồ lướt tới tận bên anh một cơn gió nhẹ hiu hiu.
Anh nghĩ tới em, anh thì thầm tên em; và anh không phải là anh: anh hạnh phúc.
Ngày mai em sẽ tới, em sẽ đi với anh hái những bông hoa ở miền quê,
và anh, anh sẽ đi với em ngoài đồng nhìn em hái những bông hoa.
Anh đã thấy em ngày mai đang hái những bông hoa ở ngoài đồng với anh,
bởi, ngày mai, khi em tới và đi với anh hái những bông hoa ở miền quê,
thì đó sẽ là một niềm vui và một sự thật đối với anh.
*
Tình yêu là bầu bạn.
Tôi không còn có thể đi một mình trên đường, l
à vì tôi không còn có thể đi đâu một mình.
Một ý nghĩ hiển hiện khiến tôi đi mau hơn
và thấy ít hơn, nhưng lại muốn đi và thấy hết.
Ngay cả sự vắng mặt của nàng cũng là một sự vật ở bên tôi.
Và tôi yêu nàng đến nỗi không biết làm sao ao ước nàng.
Không thấy nàng, tôi tưởng tượng ra nàng và tôi mạnh như những tàng cây cao nhất.
Nhưng thấy nàng tôi run rẩy, và tôi không biết lúc nàng vắng mặt thì mình sẽ cảm thấy ra sao.
Tôi chỉ là một sức mạnh đang rời bỏ tôi.
Tất cả thực tại nhìn tôi như một bông hướng dương có khuôn mặt nàng ở giữa.
*
Người mục tử si tình đánh mất cây hèo,
và đàn chiên tản lạc trên sườn đồi,
và chàng, mải nghĩ suy, không buồn thổi ống tiêu đã mang theo để thổi.
Trước mắt chàng không ai xuất hiện hay biến mất. Không bao giờ chàng tìm lại được cây hèo.
Những người khác nguyền rủa chàng trong lúc tụ tập đàn chiên.
Xét cho cùng, thủa nay đã có ai thương chàng.
Khi chàng từ sườn đồi đứng dậy và ra khỏi cơn thác loạn, chàng thấy hết:
những thung lũng rộng lớn vẫn đầy những cỏ xanh như bao giờ,
những ngọn núi ở xa xa, thật hơn mọi thứ tình cảm,
toàn thể thực tại, với bầu trời và không khí và những cánh đồng tồn tại và có mặt
(và khí trời mà chàng thiếu đã từ lâu lại lùa vào hai buồng phổi chàng thật tươi mát)
và chàng cảm thấy một lần nữa khí trời lại đưa chàng tới một thứ tự do trong lòng mình, nhưng một cách đớn đau.
*
Tôi đã qua một đêm không ngủ, nhìn hình dáng nàng ở ngoài không gian,
và nhìn hình dáng ấy dưới những ánh sáng khác với những ánh sáng con người thật của nàng từng xuất hiện với tôi.
Tôi sắp đặt những ý nghĩ với kỷ niệm về nàng khi nàng nói với tôi,
và trong mỗi ý nghĩ ấy nàng đổi thay hợp với hình dạng mình.
Yêu, chính là nghĩ tới.
Và tôi kẻ đã hầu như quên cảm thấy khi nghĩ tới nàng...
Tôi không biết rõ những gì tôi ao ước, ngay cả với nàng, và tôi chỉ nghĩ tới nàng.
Tôi cảm thấy một sự lãng trí lớn lao bị kích thích quá độ.
Khi tôi ao ước gặp nàng
thì hầu như tôi lại chỉ muốn đừng gặp nàng,
để khỏi phải rời xa nàng sau đó.
Tôi không rõ lắm điều tôi muốn, vả lại tôi cũng không muốn biết điều tôi muốn. Tôi chỉ muốn
nghĩ tới nàng.
Tôi không đòi hỏi điều gì ở ai hết, ngay cả với nàng, nếu không phải là nghĩ tới.
*
Hết mọi ngày lúc này tôi thức dậy với niềm vui và nỗi muộn phiền.
Ngày xưa tôi thức dậy không một cảm giác: tôi thức dậy thế thôi.
Tôi cảm thấy vui buồn vì tôi đánh mất những gì tôi mơ
và tôi có thể sống trong thực tại có những gì tôi mơ.
Tôi không biết làm gì với những cảm giác của tôi.
Tôi không biết làm gì với tôi có mình tôi bầu bạn.
Tôi muốn nàng nói với tôi một điều gì đó để đánh thức tôi dậy lần nữa.
NHỮNG BÀI THƠ RỜI Mở cửa sổ chưa đủ
để thấy những cánh đồng và dòng sông.
Không đui mù chưa đủ
để thấy cây và thấy hoa.
Còn phải khước từ mọi triết lý.
Với triết lý thời không có cây: chỉ có những ý niệm.
Chỉ có mỗi người trong chúng ta, tựa một cái hang.
Chỉ có một khung cửa sổ khép kín, và toàn thể vũ trụ ở bên ngoài;
và chỉ có giấc mơ về những gì có thể thấy khi cửa mở,
những gì không bao giờ là những điều ta thấy khi cửa mở.
*
Anh nói tới văn minh, anh bảo nó không được thế,
hoặc nó phải thế khác.
Anh bảo mọi người đều đau khổ, hay đa số,
với những chuyện con người sắp đặt kiểu đó.
Anh bảo nếu chúng khác đi, họ sẽ bớt khổ.
Anh bảo nếu chúng được như anh mong ước, chuyện sẽ khá hơn.
Tôi lắng tai và tôi không nghe anh.
Tại sao tôi lại phải nghe anh nhỉ?
Nếu có nghe anh tôi cũng chẳng tiến bộ hơn.
Nếu mọi sự có khác đi thời chúng sẽ khác, thế thôi.
Nếu mọi sự có được như lòng anh thời chúng sẽ được như lòng anh.
Khốn cho anh và tất cả những ai phí phạm cuộc sống
vào chuyện mong muốn tìm ra cái máy làm hạnh phúc!
*
Giữa những gì tôi thấy về một cánh đồng và những gì tôi thấy về một cánh đồng khác
lướt qua trong khoảnh khắc một bóng người.
Những bước chân của anh ta đi với “anh ta” trong cùng một thực tại,
nhưng tôi nhận thấy hai thứ, những bước chân và anh ta, và ấy là hai sự vật phân biệt:
“con người” nọ đi với những ý nghĩ của mình, anh ta thật giả trá và xa lạ,
và những bước chân đi với cái hệ thống xưa, cái hệ thống làm chuyển động những bắp chân.
Từ xa xa tôi nhìn kẻ kia không một ý kiến.
Hoàn hảo biết bao nơi anh ta cái thực sự là anh ta—thân xác,
cái thực tại thật sự của anh ta, cái thực tại không có những ao ước cũng chẳng có những trông đợi,
mà chỉ có những cơ bắp với cách thức sử dụng chúng thật chắc chắn và không riêng gì của anh ta.
*
Hỡi em bé lem luốc và xa lạ đang chơi trước cửa nhà ta,
ta không hỏi em
rằng em có mang tới cho ta một sứ điệp với những ký hiệu tượng trưng nào hay không.
Ta thấy chuyện ngồ ngộ là chưa từng thấy em lúc trước,
và dĩ nhiên là nếu em có thể sạch sẽ hẳn em đã là một đứa trẻ khác,
và đã chẳng tới đây.
Em hãy chơi trong bụi đất, em cứ chơi!
Ta chỉ «thưởng thức» sự có mặt của em bằng đôi mắt.
Luôn luôn nhìn sự vật lần đầu vẫn hơn là quen biết nó,
Bởi quen biết thời cũng như chưa bao giờ nhìn thấy lằn đầu,
Và chưa bao giờ nhìn thấy lần đầu chính là chỉ biết bằng nghe nói.
Cái cách dơ dáy của đứa trẻ này thật khác với cái cách dơ dáy của những đứa khác.
Em cứ chơi! Khi nắm lấy cục đá, cục đá cầm giữ em trong tay,
em biết là nó cầm giữ em trong tay.
Có triết lý nào đạt tới một sự chắc chắn lớn hơn thế?
Không, và không một triết lý nào lại có thể tới chơi trước cửa nhà tôi bao giờ.
*
Sự thật, sự dối trá, sự chắc chắn, không chắc chắn...
Người mù dưới đường kia cũng biết những lời ấy.
Tôi ngồi trên một bậc thềm cao và tôi siết đôi tay
trên mỏm cao của hai đầu gối giao nhau.
Vậy thời, sự thật, sự dối trá, sự chắc chắn, không chắc chắn, nghĩa là gì hết thảy?
Người mù dừng lại trên đường,
tôi buông tay trên đầu gối.
Sự thật, sự dối trá, sự chắc chắn, không chắc chắn, hết thảy đều là một ư?
Có điều gì đó đã đổi thay trong một phần thực tại—đôi bàn tay và hai đầu gối tôi.
Khoa học nào giải thích hiện tượng ấy?
Người mù tiếp tục đi và tôi thôi làm điệu bộ,
lúc này đã không còn phải là cùng một giờ, cũng không phải là cùng những con người ấy, cũng chẳng còn gì như vậy nữa.
Có thật, là thế đấy.
*
Một tiếng cười thiếu nữ vang lên trong khoảng không trên đường.
Nàng đã cười những lời ai nói đó mà tôi không thấy.
Tôi nhớ đã từng nghe.
Nhưng nếu bây giờ có ai nói với tôi về một tiếng cười của người thiếu nữ trên đường,
tôi sẽ nói: không, núi non, những miền đất dưới ánh nắng, măt trời, căn nhà đây
và tôi người chỉ nghe thấy tiếng máu đập lặng lẽ trong đời từ hai bên thái dương.
*
Đêm lễ thánh Giăng ở bên kia bức tường của khu vườn nhà tôi.
Ở bên này là tôi không đêm lễ thánh Giăng—
vì chỉ có thánh Giăng nơi người ta mừng lễ.
Đối với tôi thời có bóng một ngọn lửa củi trong đêm,
những tiếng cười vang vang, tiếng va chạm âm âm của những bước chân nhẩy lên rồi rớt xuống.
Và tiếng kêu bất ngờ của một người nào đó không biết là có tôi.
*
Kẻ rao giảng các chân lý của anh ta
hôm qua lại tới nói với tôi.
Anh ta đã nói với tôi về sự đau khổ của giai cấp cần lao
(Không phải về những người đang đau khổ, nếu tính kỹ hết thảy những người đau khổ thật).
Anh ta nói về sự bất công khiến kẻ này có tiền bạc,
và kẻ kia thời đói—đói ăn
hay đói món tráng miệng của kẻ khác, tôi không rõ lắm.
Anh ta nói về tất cả những gì có thể khiến anh ta nổi giận.
Ôi kẻ có thể nghĩ tới nỗi khốn khổ của người khác hẳn là phải hạnh phúc lắm!
Và cũng ngu xuẩn biết bao, nếu anh ta không hay là sự khốn khổ của kẻ khác chỉ thuộc về họ,
và không thể chữa chạy từ bên ngoài,
bởi đau khổ không phải là thiếu mực
hoặc không có những xấp bạc cho két sắt!
Chuyện bất công có thật cũng tựa như cái chết có thật.
Phần tôi, có lẽ tôi sẽ không nhúc nhích một bước để sửa lại
điều mà người ta gọi là sự bất công trên thế giới.
Có lẽ tôi có bước cả ngàn bước nhằm mục đích ấy,
cũng chỉ là thêm một ngàn bước nữa mà thôi.
Tôi chấp nhận bất công như chấp nhận rằng một tảng đá không tròn,
hay một cây sồi vỏ bấc không sinh ra làm cây thông hoặc giống sồi có trái.
Tôi bổ trái cam làm đôi, và hai phần không thể bằng nhau;
tôi bất công với nửa nào—tôi, kẻ sẽ ăn cả hai?
*
Anh, kẻ chủ trương thần bí, anh nhìn thây ý nghĩa nơi hết mọi vật
Đối với anh, tất cả đều có một ý nghĩa tàng ẩn.
Nơi mỗi vật anh nhìn đều có một sự huyền bí.
Những gì anh nhìn, anh vẫn nhìn để thấy một vật khác.
Phần tôi, nhờ có một đôi mắt chỉ để nhìn,
tôi nhìn thấy sự vắng mặt của ý nghĩa nơi mọi vật;
tôi thấy điều ấy và tôi yêu mình, bởi là một sự vật chính là không hàm nghĩa gì hết.
Là một sự vật, là không thể giải thích.
*
Hỡi người mục tử trên núi cao, thật xa cách tôi với đàn chiên của anh—
cái hạnh phúc dường như anh có đó là gì—là hạnh phúc của anh hay của tôi?
Sự bình yên mà tôi cảm thấy khi nhìn thấy anh, sự bình yên ấy thuộc về tôi, thuộc về anh?
Không, nó không thuộc về anh cũng chẳng thuộc về tôi, hỡi người mục tử.
Nó chỉ thuộc về hạnh phúc và sự bình yên.
Vả lại anh không có nó, vì anh không biết là mình có nó.
Còn tôi, tôi cũng không có nó, vì tôi biết là tôi có nó.
Nó chỉ có đó, và tình cờ gặp gỡ chúng ta như mặt trời,
kẻ đang vỗ vào lưng anh, sưởi ấm anh và anh, rửng rưng anh nghĩ tới chuyện khác,
và kẻ đang chiếu vào mặt tôi, làm chói lòa mắt tôi và tôi, tôi chỉ nghĩ tới mặt trời.
*
Phải: tôi hiện hữu ở bên trong thân xác tôi
Tôi không mang mặt trời hay mặt trăng trong túi
Tôi không muốn chinh phục những thế giới vì đã mất ngủ
Thế giới không phải bữa ăn chính của tôi vì cái dạ dầy.
Rửng rưng ư?
Không: là con của trái đất, kẻ, nếu có nhảy thì quả là sai lạc
Phút giây trong không khí không được tạo ra cho chuyện đó
Và chỉ hài lòng khi đôi chân lại chạm đất
Hấp! chạm tới thực tế không hề thiếu.
*
Tôi không vội: mặt trăng và mặt trời không vội.
Không ai có thể đi nhanh hơn đôi chân mình.
Nếu như nơi tôi muốn tới ở xa, tôi không có đó ngay tức khắc.
*
Tôi không vội. Vội làm gì?
Mặt trăng và mặt trời không vội: chúng chính xác.
Vội chính là tin rằng ta có thể đi trước đôi chân mình
Hoặc khi phóng tới, ta nhảy qua được chiếc bóng mình.
Không; tôi không vội.
Nếu tôi vươn cánh tay, tôi sẽ tới đúng nơi cánh tay tôi vươn tới
Không hơn một phân.
Tôi với tới nơi tôi với tới, chứ không phải nơi tôi nghĩ.
Tôi chỉ có thể ngồi ở nơi tôi có mặt.
Và điều đó khiến ta bật cười như mọi chân lý hoàn toàn xác thật
Nhưng chuyện đáng cười chính là chúng ta, chúng ta luôn luôn nghĩ tới chuyện khác
Và rong chơi tầm bậy xa một thân xác.
*
Này: anh là một cái gì còn hơn
là một tảng đá hay một cái cây.
Này: anh cảm, anh nghĩ và anh biết
là anh nghĩ và anh cảm thấy.
Vậy chứ đá có biết viết những vần thơ?
Vậy chứ cỏ cây có chăng những ý nghĩ về thế giới?
Phải: có điều khác biệt.
Nhưng đó không phải là điều khác biệt mà anh thấy;
bởi sự việc có ý thức không buộc tôi phải có những lý thuyết về sự vật;
nó chỉ buộc tôi có ý thức.
Tôi có hơn gì một tảng đá hay một cái cây? Tôi không biết.
Tôi khác chúng. Ý nghĩa của mấy chữ này tôi không được rõ lắm.
Có ý thức phải chăng là hơn có một màu sắc?
Có thể đúng, có thể không.
Tôi chỉ biết điều ấy hoàn toàn khác.
Không ai có thể chứng minh rằng điều ấy còn có gì hơn là chỉ hoàn toàn khác.
Tôi biết rằng tảng đá có thật, và cái cây hiện hữu.
Điều đó, tôi biết là vì chúng hiện hữu.
Điều đó, tôi biết là vì giác quan tôi chỉ cho tôi.
Tôi biết rằng tôi, tôi cũng có thật.
Điều đó, tôi biết là vì giác quan tôi chỉ cho tôi,
dù không rõ bằng chúng chỉ cho tôi tảng đá và cái cây.
Tôi không biết nhiều hơn nữa.
Phải, tôi viết những câu thơ, và tảng đá không viết những câu thơ.
Phải, tôi có những ý nghĩ về thế giới, và cái cây không hề có.
Nhưng đó là vì đá không phải là thi sĩ, chúng là đá;
và cây chỉ là cây, chứ không phải những nhà suy tưởng.
Tôi có thể nói rằng về chuyện đó tôi hơn hẳn chúng
cũng như nói rằng tôi thua kém chúng.
Nhưng tôi không nói như vậy: về tảng đá, tôi nói: « ấy là một tảng đá »,
về cái cây, tôi nói: « ấy là một cái cây »,
về tôi, tôi nói: « tôi là tôi »,
và tôi không nói gì hơn nữa. Có gì khác hơn để nói?
*
Thực tại hãi hùng của sự vật
là khám phá của tôi hết mọi ngày.
Mỗi sự vật không là gì khác hơn chính nó,
và thật khó mà giải thích điều đó đã làm tôi vui sướng biết bao
và đã đủ cho tôi đến thế nào.
Muốn đầy đủ chỉ cần hiện hữu.
Tôi đã viết khá nhiều bài thơ.
Dĩ nhiên là tôi sẽ còn viết thêm nhiều bài nữa.
Điều đó, mỗi bài thơ tôi đều có nói,
và hết thảy những bài thơ tôi đều khác nhau,
là vì mỗi sự vật trên thế giới là một cách nói lên điều đó.
Đôi khi tôi khởi sự nhìn một tảng đá.
Tôi không bắt đầu ngẫm nghĩ xem đá có cảm giác hay không.
Tôi không lú lẫn đến kêu nó bằng người em gái của tôi
nhưng tôi yêu nó bởi vì nó là một tảng đá,
tôi yêu nó bởi vì nó không cảm thấy gì hết,
tôi yêu nó bởi vì nó không có chút họ hàng với tôi.
Có những lần khác tôi nghe gió đi qua,
và tôi thấy, nếu chỉ để nghe gió đi qua, thật cũng đáng sinh ra.
Tôi không biết những người khác sẽ nghĩ gì khi đọc điều này;
nhưng tôi thấy điều ấy hẳn là tốt bởi lẽ tôi suy ra nó chẳng khó nhọc gì,
cũng chẳng quan niệm rằng sẽ có những người lạ để nghe tôi suy tưởng:
là vì tôi suy tưởng điều ấy ở ngoài mọi suy tưởng,
là vì tôi nói ra điều ấy như những lời tôi nói nói ra.
Có một lần người ta đã kêu tôi bằng nhà thơ duy vật,
và tôi lấy làm lạ lùng, vì tôi không tưởng tượng được
rằng người ta có thể cho tôi một danh hiệu nào đó.
Tôi cũng không phải là thi sĩ nữa: tôi nhìn thấy.
Nếu những gì tôi viết ra có một giá trị nào, thì đó không phải là tôi có:
cái giá trị nằm ở đó, trong những vần thơ tôi.
Hết thảy chuyện ấy là hoàn toàn độc lập với ý muốn tôi.
*
Khi mùa xuân trở lại
có lẽ nó sẽ không còn thấy tôi trên cõi đời này nữa.
Bây giờ tôi mong muốn mình có thể tin được rằng mùa xuân là một người
để có thể cho rằng mùa xuân sẽ khóc
khi thấy mình đã mất mất người bạn duy nhất.
Nhưng mùa xuân cũng không phải là một sự vật nữa: ấy chỉ là một cách nói.
Những bông hoa cũng không trở lại, những chiếc lá xanh cũng thế.
Có những bông hoa mới, những chiếc lá xanh mới.
Có những ngày ngọt ngào khác.
Không có gì trở lại, không có gì lặp lại chính mình, bởi tất cả đều có thật.
*
Nếu tôi chết trẻ,
không xuất bản được lấy một cuốn sách,
không được thấy dáng vẻ những vần thơ tôi mực đen trên giấy trắng,
thì tôi xin, nếu có ai muốn buồn khổ vì tôi,
xin hãy đừng buồn khổ.
Nếu chuyện xẩy ra như thế, thì cũng là chính đáng.
Dù cho những vần thơ tôi không bao giờ được xuất bản,
chúng vẫn có vẻ đẹp của chúng, nếu quả chúng đẹp thật.
Nhưng thực ra chúng không thể vừa đẹp vừa không bao giờ được in ra,
là vì những rễ cây rất có thể nằm trong lòng đất,
nhưng bông hoa thì nở ngoài trời và trước mắt mọi người.
Chuyện bắt buộc phải thế; không ai ngăn cản được điều đó.
Nếu tôi chết rất trẻ, xin hãy nghe điều này:
tôi bao giờ cũng chỉ là một đứa trẻ nô đùa.
Tôi sùng bái như nắng trời và nước
một tôn giáo mà duy con người không biết tới.
Tôi hạnh phúc vì tôi không đòi hỏi gì hết,
cũng chẳng hề tìm kiếm;
hơn nữa tôi không thấy có một giải thích nào
khác hơn là chữ giải thích chẳng hề có nghĩa.
Tôi chỉ ao ước ở lại với nắng và mưa—
với nắng khi trời nắng
và với mưa khi trời mưa
(nhưng không bao giờ ngược lại),
cảm thấy khí trời ấm áp và lạnh lẽo và gió
và không đi xa hơn nữa.
Có một lần tôi đã yêu và ngỡ rằng người ta sẽ yêu tôi;
nhưng tôi không được yêu.
Tôi không đuưọc yêu chỉ vì một lý do chính
là chuyện không nên thế.
Tôi tự an ủi mình bằng cách trở lại với nắng và mưa
và lại ngồi trước cửa nhà tôi.
Xét cho cùng, với những người được yêu, những cánh đồng không xanh bằng
với những người không được yêu.
Cảm, là đãng trí.
*
Khi mùa xuân tới
nếu tôi đã chết,
những bông hoa vẫn sẽ nở như thế
và cỏ cây cũng vẫn xanh không kém mùa xuân trước.
Thực tại không cần tôi.
Tôi cảm thấy một niềm vui to lớn
khi nghĩ rằng cái chết của tôi chẳng có gì quan trọng.
Nếu tôi biết ngày mai tôi phải chết
và mùa xuân sẽ tới vào hôm sau,
tôi sẽ hài lòng vì xuân tới vào hôm sau.
Nếu đó là thời gian của nó, xuân sẽ tới lúc nào nếu không phải là vào thời gian của nó?
Tôi mong muốn mọi sự đều có thật và mọi sự đều chính xác;
và tôi mong muốn thế vì mọi sự hẳn sẽ như thế, dù cho tôi có không mong muốn thế.
Cũng bởi thế mà nếu tôi phải chết ngay tức khắc, tôi sẽ chết hài lòng,
bởi tất cả đều có thật và tất cả đều chính xác.
Nếu muốn, người ta có thể cầu kinh bằng tiếng la-tinh trên quan tài tôi.
Nếu muốn, người ta có thể nhảy múa và ca hát khắp chung quanh.
Tôi không có những điều ưa thích hơn vào một thời mà tôi không còn có thể có những điều ưa thích.
Chuyện sẽ tới khi chuyện đó tới, chính chuyện đó sẽ là thực tại.
*
Nếu khi tôi chết, người ta muốn viết tiểu sử tôi
thời không có gì giản dị hơn.
Tiểu sử ấy chỉ có hai dòng ngày tháng—ngày tôi sinh và ngày tôi chết
giũa hai ngày tháng ấy hết mọi ngày đều là của tôi.
Tôi là người dễ xác định.
Tôi đã sống như điên khùng.
Tôi đã yêu sự vật không chút đa tình đa cảm.
Không bao giờ tôi có một khát vọng mà tôi không thể thực hiện, là vì tôi không bao giờ tự bịt mắt.
Ở nơi tôi chính sự việc hiểu biết bao giờ cũng chỉ là kết quả của sự việc nhìn thấy.
Tôi hiểu rằng sự vật là có thật và hết thảy đều khác nhau;
tôi hiểu điều đó bằng mắt, chứ không bao giờ bằng suy tưởng.
Hiểu điều đó bằng suy tưởng là sẽ thấy chúng hết thảy đều giống nhau.
Một ngày nọ đã cho tôi giấc ngủ như đã cho bất cứ đứa trẻ nào.
Tôi đã nhắm mắt lại và tôi ngủ.
Ngoài chuyện đó ra, tôi là người làm thơ duy nhất của Thiên nhiên.
*
Đêm tối. Đêm tối lắm. Ở một ngôi nhà thật xa
lấp lánh ánh sáng một khung cửa sổ.
Tôi nhìn thấy ánh sáng ấy và cảm thấy mình hoàn toàn là người.
Thực là lạ lùng khi tất cả cuộc sống của con người cư ngụ ở đó, con người tôi không rõ tung tích,
chỉ thu hút tôi bằng cái ánh sáng nhìn thấy từ xa ấy.
Chắc chắn là cuộc sống của kẻ kia có thật, anh ta có một khuôn mặt, những điệu bộ, một gia đình và một nghề nghiệp.
Nhưng lúc này đối với tôi duy có cái ánh sáng ở khung cửa sổ nhà anh ta là quan trọng.
Mặc dù ánh sáng ấy có đó là vì anh ta đã thắp lên,
làn sáng ấy đối với tôi là một thực tại tức thời.
Tôi không bao giờ đi quá cái thực tại tức thời.
Ở bên kia cái thực tại tức thời không có gì hết.
Nếu như tôi, từ nơi tôi đang ở, tôi chỉ thấy làn ánh sáng ấy,
thì trong khoảng cách giữa tôi với nó, chỉ có làn ánh sáng ấy.
Người nọ và gia đình anh ta có thật ở bên kia khung cửa.
Và tôi ở bên này khung cửa, thật cách xa.
Ánh sáng kia đã tắt.
Quan hệ gì với tôi nếu người kia vẫn tiếp tục tồn tại?
*
Tôi không sao hiểu được bằng cách nào người ta lại có thể thấy hoàng hôn là buồn.
Trừ phi đó là vì hoàng hôn không phải là rạng đông.
Nhưng nếu nó đã là hoàng hôn thì làm sao còn có thể là rạng đông?
*
Một ngày mưa cũng đẹp như một ngày nắng,
cả hai đều hiện hữu, mỗi thứ một cách.
(xin xem tiếp kỳ 4 và chót: "Những bài thơ rời")
Đã đăng:
----------------------------
Ghi chú của người dịch:
ALBERTO CAEIRO (1889-1915), «nhà thơ duy nhất của Thiên nhiên» như ông đã tự nhận, sinh tại Lisboa, Bồ-đào-nha ngày 16 tháng Tư năm 1889 và mất vì lao phổi năm 1915, tác giả tập thơ Người chăn giữ đàn thú. Ông là một «dị danh» của Fernando Pessoa, và được tôn kính như «bậc thày» của chính Pessoa, Álvaro de Campos và Ricardo Reis,... (Xin xem thêm : "Fernando Pessoa và người thày của ông" đã đăng trên Tiền Vệ).
Người chăn giữ đàn thú của Alberto Caeiro có 3 phần, phần đầu mang tiểu đề «Người chăn giữ đàn thú» gồm 49 bài ghi số La-mã; phần nhì có tiểu đề «Người mục tử si tình» gồm 6 bài; và phần còn lại gồm 53 bài được xếp dưới tiểu đề «Những bài thơ rời». Các bài ở hai phần sau chỉ phân cách nhau bằng dấu hoa thị (*). Một dịch giả tiên khởi người Pháp đã cắt bớt một số bài ở phần 3 của tác phẩm vì không đồng ý với... tác giả! Các bài này đã được lập lại trọn vẹn ở đây, căn cứ vào nguyên tác và theo một số dịch giả kế tiếp cũng người Pháp.
Con số tác phẩm của Fernando Pessoa khui thêm trong chiếc rương ông để lại xuất hiện ngày càng nhiều; số dịch giả mới cũng thêm đông đảo. Tôi rất tiếc không còn ngày giờ để coi những «khám phá mới» để nếu cần, sửa lại... Bản dịch bạn hiện có trước mắt (đã được một nhật báo Bồ-đào-nha «đọc và nói tới» với thiện cảm) sao lại nguyên văn bản dịch 1992 của tôi. Các bạn cần tra cứu thêm có thể đọc các sách của Fernando Pessoa do nhà Christian Bourgois hoặc nhà La Différence ở Pháp ấn hành. Gần đây lại có một pho Fernando Pessoa thật đồ sộ in trong tủ sách «La Pléiade» của nhà Gallimard, Pháp. Nguyên tác (loại bỏ túi) khá phổ biến ở Bồ-đào-nha.
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021