Julian Beck sinh tại New York ngày 31 tháng Năm 1925. Mười tám tuổi, ông tự ý bỏ học ở trường Yale để theo đuỗi công việc vẽ và viết. Sau đó ông gặp Judith Malina, người về sau trở thành bạn đời của ông, và là người cùng ông xây dựng nhóm hoạt động sân khấu cực kỳ độc đáo có tên gọi là Living Theatre, năm 1947. Ông từng viết và đạo diễn nhiều công trình sân khấu, có khi cùng viết chung với Judith Malina, đồng thời tham gia rộng rãi các hoạt động chính trị xã hội, từng có mặt trên nhiều diễn đàn, nhiều cuộc xuống đường cổ vũ hoà bình, đặc biệt ở New York, trong những năm 60. Là người đứng đầu Living Theatre, suốt đời Beck không ngừng làm thơ và vẽ. Ngoài những tập thơ Songs of the Revolution 1-35 (Interim Books, New York, 1963), 21 Songs of the Revolution (1969) và Fuck You — Living Theatre Poems 37-89 Etc. (1965) [tái bản: Songs of the Revolution 36-89 (1974)], tác phẩm ông để lại còn có Living in Volkswagen Buses and other Songs of the Revolution 90-150 (Seattle: Broken Moon Press, 1992) và cuốn sổ tay ghi chép Theandric: Julian Beck’s Last Notebooks (Contemporary Theatre Studies), 204 trang, do Routledge xuất bản năm 1992, một tư liệu rất thú vị đối với những người quan tâm hoặc hoạt động trong ngành kịch nghệ, trong đó, ngoài những trải nghiệm mười năm đấu tranh với cái chết (kể từ 1985, là năm ông qua đời, trở về trước) còn có những suy nghĩ về “triết và siêu hình học của kịch nghệ”, những bận tâm suốt một đời người của ông, như cấu trúc sự liên hệ giữa khán giả và những người làm sân khấu, giữa người nghệ sĩ và thời đại (bối cảnh chính trị) — cũng như nhiều kịch bản, những ghi chép liên hệ công việc dàn dựng, những trang nhật ký, cả những bài tập, những phác thảo, hình ảnh, bài viết, vân vân. Ông từng đoạt Giải Off Broadway Theatre Award 1964 về thiết kế sân khấu cho vở The Brig, Grand Prix of the Theatre of Nations, New York Newspaper Guild, the Brandeis University Creative Arts Citation... và là tác giả hai vở kịch nổi tiếng Prometheus in the Winter Palace (1978) và The Archaeology of Sleep (1983) — không kể một số kịch bản viết chung như Paradise Now * (1971, với Judith Malina), Le Legs de Cain: trois projets pilotes (1972, với Judith Malina), Frankenstein (1972, với Judith Malina), Sette Meditazioni sul sadomasochismo politico (1977, với Judith Malina), v.v... Ở Pháp, rất sớm, ông cũng cho phổ biến Entretiens avec le Living Theatre (1969, với Judith Malina và Jean-Jacques Lebel), trước cả We, The Living Theatre (1970, với Judith Malina và Aldo Rostango), hay The Life of the Theatre (1972). Giữa thời gian phát hiện bệnh ung thư ruột (1983) và năm ông qua đời (1985) ông còn tham gia đóng các phim The Cotton Club (1984), Poltergeist II: The Other Side (1985-1986) và diễn xuất trong các phim TV nhiều tập như Miami Vice, All My Children...

 

Có thể nói Julian Beck là một nghệ sĩ nhập thế toàn diện. Tác phẩm ông để lại đã là cảm hứng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ**, người xem cũng như người đọc khắp thế giới. Nhà thơ beat Allen Ginsberg từng phát biểu:

 

“Julian Beck là một con người uyên bác, một diễn viên, một thiên tài sân khấu sáng chói, cấp tiến, một nhà cách mạng xã hội. Những chữ từ đầu óc ông thoát ra luôn mang sức nặng của một kinh nghiệm sống, những ‘khát vọng bất tử’ và tình yêu...”

 

Hơn bốn mươi năm đã trôi qua kể từ khi Julian Beck viết “Cách mạng và Phản cách mạng”. Nhiều cuộc chiến tranh đã mở ra trong thời gian ấy, nhiều cuộc chiến tranh khác đã khép lại — nhiều người vô tội đã chết cho những xung đột phi lý của nhân loại. Bài thơ giới thiệu dưới đây chỉ là một đóng góp của một thời, nhưng giá trị lịch sử của nó sẽ là mãi mãi. Chí ít, nó đánh thức một cách suy nghĩ về xã hội quanh ta...

 

--------

 

* Trong nhiều vở kịch được đưa lên sân khấu của Living Theatre***, như The Connection (1959), The Brig (1963) In the Jungle of the Cities (1960), Antigone (1968)..., đây là vở tự do phê phán lối sống Mỹ được coi là gây nhiều tranh cãi hơn hết.

 

** Jim Morrison trong ban The Doors từng nhìn nhận [và đông đảo khán giả của Morrison cũng có cùng nhận xét] là nghệ thuật diễn xuất của mình mang đậm ảnh hưởng Living Theatre của Julian Beck.

 

*** Chúng ta cũng nên ghi nhận một khía cạnh sau này Judith Malina thường nhắc nhở, khá đặc thù của Living Theatre: sân khấu này phải “lưu vong” (chữ của Malina) suốt hai thập kỷ (1963-1983) trên đất châu Âu.

---------------

“Cách mạng và Phản cách mạng” dịch từ bản tiếng Anh “Revolution and Counterrevolution” trong Julian Beck, Chants de la revolution [song ngữ Anh-Pháp] (Union générale d’Editions, 1974). Bản tiếng Anh xuất hiện lần đầu tiên trong International Times, tiếp theo là trong Nuovi Argumenti (1968), The Los Angeles Free Press, và The Washington Free Press.