|
|
Bài thơ hoan ca về sự im lặng mọi ngày | Lễ hội mùa xuân | Nói với một nhà thơ trẻ hôm nay
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
JACEK BIEREZIN
(1947-1993)
Jacek Bierezin sinh năm 1947 ở Lodz, từng học ngôn ngữ và dân tộc học ở Đại học thành phố này. Ông bắt đầu làm thơ vào những năm 60, nhưng khởi sự hoạt động thơ ca vào những năm 70, và đã đoạt nhiều giải thưởng, như giải “Mùa Xuân thi ca” ở Lodz, rồi ở Varsovie. Ông là một trong những đại biểu sáng chói của đợt sóng mới trong thơ Ba Lan, ra đời từ phong trào sinh viên, là môi trường ông từng tích cực gắn bó lâu năm. Tập thơ đầu tay của ông, Bài học thơ trữ tình, ấn hành ở Ba Lan năm 1972 [tái bản ở Paris năm 1975] khởi đầu những khó khăn xuất bản ông gặp phải, cho nên sau đó ông đã cho in sách bên ngoài đất nước mình, trước hết là ở Paris, với tập Wam [Gửi em, nxb. Instytut Literacki, 1974]. Thái độ can đảm của ông trong nhiều hoạt động chính trị và xã hội* khiến ông bị đưa ra toà, và chính thức bị cấm in sách. Năm 1976, ông công khai bênh vực những thợ thuyền đình công, và hợp tác với Ủy ban Công đoàn Đoàn kết, rồi đứng ra tổ chức và điều hành tạp chí Puls [Nhịp đập] ở Lodz xuất bản ngoài vòng kiểm duyệt của Nhà nước, là nơi tập họp nhiều nhà văn nhà thơ trẻ của Ba Lan.
Khi nước Ba Lan tuyên bố “Tình trạng chiến tranh” [13.12.1981], Jacek Bierezin bị đưa vào một trại giam và sau đó đã cùng với hàng ngàn đồng bào chịu nằm tù nhiều tháng. Do một cuộc vận động rộng rãi của nhiều bạn bè Pháp và Ba Lan, năm 1982 ông được phép tháp tùng một người bạn gái đi chữa bệnh ở Paris. Từ đó ông sống và làm việc cho những cơ sở xuất bản văn học Ba Lan ở Pháp, Anh và nhiều nơi khác – cho đến một đêm năm 1993, khi một tai nạn xe thảm khốc ở quãng trường Alma, Paris, chấm dứt vĩnh viễn cuộc đời hoạt động văn học và chính trị cực kỳ xứng đáng của ông.
-------
* Có thể kể Thư ngỏ năm mươi chin chữ ký và bản Tuyên bố của Phong trào Dân chủ.
___________
Bài thơ hoan ca về sự im lặng mọi ngày Chúng ta câm lặng trước những kẻ bị đày ải của thời đại
những kẻ bên kia đại dương đang chịu bản án tự do
Chúng ta câm lặng trước Hội đồng Tối cao
Soljenitsyne và Brodski
và những nhà tù xa tít mãi sao bắc cực
Sự im lặng anh em biến kẻ tra tấn thành
bình đẳng với nạn nhân của mình
Trong sa mạc tâm hồn chúng ta chúng ta bỏ quên
sa mạc tâm hồn những kẻ áp bức chúng ta
Thế giới không hề thay đổi nền móng
nó kiên trì giữ im lặng từ bao năm nay
Chúng ta cũng thế chúng ta bỏ quên
sự im lặng mọi ngày của mình
Đất nước tôi trở thành nhà xuất khẩu lớn nhất
ra thế giới sự im lặng công khai
Về khuya khi chúng ta ngủ không nói một lời
chúng ta nghe tiếng động câm lặng của những buổi hội hè
Đi qua những giấc mộng và những giấc mơ của chúng ta
là những kẻ bị đọa đày đang hành hương
Lễ hội mùa xuân Trên những đường phố đầy hoa với biểu ngữ treo đầy
người ta nuôi dưỡng tinh thần huynh đệ giữa các dân tộc
đang bị suy yếu do những khoản viện trợ anh em
Trên Đại lộ Độc lập tự do ngự trị
nhờ xe cộ giao thông đã bị chặn lại
Sự bình đẳng có thật cho mọi người
Ngày hôm nay quyết định Ngày mai
Ngày mai u ám đầy mây
và sợ hãi nhìn về Ngày hôm nay
Một không khí vui chơi tưng bừng ngự trị
Người ta hứa hẹn sẽ phân phối bánh mì nhiều hơn
Con người sống trong những đoàn diễu hành
và thở bằng những lá cờ
Tôi tự do có nghĩa là tôi nhận thức được
mình trở lại đứng ngoài trời
Nói với một nhà thơ trẻ hôm nay
Gửi André Biskupski
Thơ gì lại không thể cứu nổi
những dân tộc hay những con người?
Những hành động của anh mãi mãi vẫn chỉ là một hi vọng
cho dù anh biết cái giá phải trả như anh biết những chữ
bị ép buộc trở lại trên miệng nhà thơ
người ta chỉ có thể nói ra những chữ ấy trong giả dối
Anh đã biết rõ sự ngờ vực câu thơ kia cho dù dối trá
vẫn không cứu nổi những dân tộc và cả những con người
nhưng cho dù thế nào vẫn cố tìm kiếm sự may rủi
nếu qua nó anh cứu được con người trong anh
Và lần nữa ngòi bút của anh lại khám phá ra sự khinh bỉ
vũ khí với chúng ta là vô bổ bởi khi chúng ta thức
chúng ta thức với lòng tin tăng gấp bội hay khi ngủ chúng ta
ngủ với câu thơ mơ về những gì chưa hiện hữu
Tuy nhiên mọi thứ người khác kể về chúng ta…
khi bóng đêm tháo bỏ khuôn mặt
thì vẫn còn lại đôi cánh tay và tư tưởng
và ánh sáng của năm ba chân lý mỏng manh
------------------
“Bài thơ hoan ca về sự im lặng mọi ngày” dịch từ bản tiếng Pháp “Poème de fête sur le silence de tous les jours” của Lucienne Rey và Gérard Gaillaguet trong Témoins – Quarante-quatre poètes polonais contemporains 1975-1990 (Saint Jean du Bruel: Les Ateliers du Tayrac, 1997); “Lễ hội mùa xuân” và “Nói với nhà thơ trẻ hôm nay” dịch từ bản tiếng Pháp “La fête du printemps” và “A un jeune poète d’aujourd’hui” của Lucienne Rey trong Rebelles et Rêveurs - Quatorze poètes polonais contemporains, Collection “La Peau des mots” (Grenoble: La Pensée sauvage, 1980).
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021