văn học

thơ

Sosa, Roberto

(Diễm Châu dịch)

Những bậc thềm thiếu hụt

Con cái chúng ta

nhìn thấy

các đô thị sụp đổ chồng chất

Chạm tới tấm màn tang trải rộng trên các khu phố.

Ngẫm nghĩ

về những bức xúc mà bầy én rơi rụng gây nên

những con én

không còn phân biệt được những đường dây điện báo.

Soi mình trong tấm gương hằng ngày dơ bẩn

mà không ai nhìn thấy.

Với những kẻ gần chết chúng học biết

đếm những bậc thềm mà cuộc đời thiếu hụt.

Và lớn lên không chút ngạc nhiên.

Bình đẳng

Tôi vẫn thường tới các nghĩa địa.

Tôi đã đưa ngón tay chạm tới các vị thiên thần

đang trông coi các nhà thơ đã gục ngã.

Tôi đã đọc

những hàng chữ ghi khắc trên những tấm biển nạm vàng, vàng vô dụng.

Tôi đã quan sát thật lâu

những nguyện đường cầu kỳ

của những gia đình Tầu.

Tôi đã dừng lại trước những nấm mộ vô danh

đầy côn trùng và cỏ dại

nhắc nhở chúng ta những chuyện tự nhiên, giản dị.

Có lẽ -- tôi tự nhủ --

những phiến đá của những kẻ phù phiếm

không có được cái duyên dáng của một nhành lá một bông hoa.

Các nghĩa địa mở ra như biển

đón nhận chúng ta

Thật dứt khoát

người sống không thể nào hủy diệt

sự hoàn toàn bình đẳng của người chết.

Tiếng nói không nghe thấy của người giàu

Chúng ta đã từng là chúng ta hiện chỉ là một.

Chúng ta không bao giờ biết

cái gì của thế giới này chúng ta cần,

thế nhưng

chúng ta khát -- biển với những cõi xa xăm vàng ánh -- nước

chẳng là gì khác hơn

một đám đông lơ láo

trong trò vận dụng những tấm gương.

Chúng ta đã đập nát bọn người mạnh nhất.

Chúng ta đã vùi lấp những kẻ yếu ớt trong mây.

Chúng ta đã khiến cán cân nghiêng về phía đêm tối

và bất chấp những nhát roi nhận được

chúng ta vẫn ở lại trong đền thờ.

Rất ít người

hiểu được

giấc mơ như mê lộ quanh co của chúng ta.

Và chúng ta chỉ là một.

Giờ phút muộn màng

Đó là những năm tháng đầu tiên.

Chúng tôi đã băng ngang cuộc đời lúc đó

giữa

những tiếng thì thầm nho nhỏ dài dặc,

những người quá cố bị vu khống

và những dòng sông với đôi bờ bí ẩn. Chúng tôi đã là

những người anh em lang bạt

của lũ chó không chủ

những kẻ săn bắt côn trùng

kẻ thù không đội trời chung

của những tên công an

ngu ngốc và tàn nhẫn

là những chiến binh bất tử

của huyền thoại chúng tôi đã không phân biệt một chiếc cánh

với thân xác một em bé gái.

Quay cuồng và thay đổi chúng tôi lớn lên thật cực nhọc.

Giữa chúng tôi

đã trỗi dậy

những ông toà hai mặt, những kẻ sách nhiễu

với trăm con mắt, mau lẹ trong sương mù và vui vẻ

ngốn ngấu những khoảng đường xa, những tên cáo giác dễ dàng,

những đao phủ thèm khát sang giàu chức vị; những chứng nhân giả

những kẻ ‘sáng tạo’ một lối viết hư ảo; những tay kiên trì

mài dao bén về đêm.

Có những người nói: ấy là định mệnh

dành cho chúng ta và họ đã đào thoát

bỏ lại đêm trên đất. Những kẻ khác

ưa giam mình trong bốn bức vách không khởi sự cũng chẳng kết thúc.

Nhưng chúng tôi hết thảy -- vào một giờ nào đó -- chúng tôi rảo qua

con hẻm của quá khứ chúng tôi

nơi từ đó

chúng tôi trở lại

tóc tai đầy máu.

Kỷ niệm 1 và 2

Tặng Roberto Armijo và Alfonso Quijada Urías

Kỷ niệm đầu tiên của tôi

khởi sự từ một ngọn đèn đường trong tăm tối và dừng lại

trước một bể nước công cộng rỉ rả trong một con hẻm chết.

Từ kỷ niệm thứ nhì của tôi

tràn ra một người chết,

cả một hàng dài những người chết, chết hung bạo.

Mãi mãi Honduras mãi mãi

Tặng Ezequiel Padilla Ayestas, Anibal Cruz và Obed Valladares

Ngày và đêm

người bản xứ và người nước ngoài lặp đi lặp lại không mỏi mệt: đây

không phải là một nước, đây là một cảnh trí đang dứt khoát chìm xuống

Và thêm

như kẻ tin rằng mình vừa ra khỏi

đầu mút một mê lộ: làm sao họ lại có thể chấp nhận được nó như thế?

Chính vì thế đấy, chúng tôi nói với họ, bởi xứ này là một đứa trẻ nhỏ,

nhỏ đến nỗi cả đến người nghèo khó cũng chưa học biết

làm mưa.

-----------------------------

Ghi chú của dịch giả:

ROBERTO SOSA sinh năm 1930 tại Yoro, Honduras, cha ông là một người Salvador, mẹ ông là người Honduras nhưng cả hai ông bà đều là người nghèo. Honduras là một nước nhỏ ở Trung Mỹ (hơn 112 ngàn cây số vuông) với cư dân: 6,6 triệu người, nằm giữa Nicaragua, Salvador, Guatemala và biển Caraib. Sosa sinh vào thời nhà độc tài Tiburcio Carías Andino, một thời đàn áp dữ dội về chính trị. Và ngay từ nhỏ, Sosa đã phải đi làm để kiếm miếng ăn, mãi tới gần ba chục tuổi mới cho xuất bản cuốn sách đầu tiên. Tập thơ Người nghèo (1969) của Sosa đoạt Giải Adonais ở Tây-ban-nha, rồi tập Một thế giới phân chia cho tất cả (1971) đã đem lại cho ông Giải Casa de las Americas ở Cuba. Mỹ châu la-tinh bắt đầu nhìn nhận Sosa như một tài năng thơ rất lớn. Tác phẩm của Sosa có đặc điểm là sự trong sáng và phong phú về ngôn ngữ phối hợp với một nội dung chống đặc quyền và áp bức, nhất là tập Bí mật quân sự (1985). Các tập thơ sau đó (1984-1989) thường được nhắc tới của Sosa là Nước mắt các sự vật và Lột mặt nạ. Vào năm 1990, ông đã cho xuất bản sáu tập thơ, ba tập văn xuôi cũng như hai tuyển tập văn chương Honduras. Tác phẩm toàn tập của Sosa được xuất bản ở Honduras cùng năm đó. Sosa hiện là tổng biên tập của tạp chí văn chương nghệ thuật Presente xuất bản ở Tegucigalpa; chủ tịch hội nhà báo Honduras; và giảng dạy văn chương tại Đại học Quốc gia Tự trị Honduras. Thơ ông đã được dịch sang các thứ tiếng: Pháp, Đức, Nga và Anh. Ông cư ngụ tại Tegucigalpa, thủ đô Honduras.

Các bài trên dịch theo các bản Pháp văn của Pierre Lartigue trong tuyển tập L’épreuve des mots (Stock, 1996) và của Claude Couffon trong Les larmes des choses... (Orphée, La Différence, 1990).

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021