văn học

thơ

Kunze, Reiner

Mười ba bài thơ

(Diễm Châu dịch)

câu đáp

Cha tôi, các người nói,

cha tôi dưới hầm mỏ

có những vết chém trên lưng

những vết sẹo,

dấu tích đóng vẩy của đá lở,

mà tôi, tôi lại

ca ngợi tình yêu

Tôi đáp:

ấy, chính bởi thế

(1956)

những chân trời

gửi nhà thơ Jan Skácel*

Tôi bị tố cáo là cầu vồng

và những màu lớn Đen và Trắng

đã nằm trong biết bao ngôi nhà

ở thành phố của tôi

Bầu trời trong những khung cửa sổ của họ sững lại,

khi tôi bước xuống đường

(Trong lúc có điều gì đó thảm hại

nơi bàn tay mở của tôi

sáng lên như thể cầu vồng

làm hoảng sợ những màu lớn Đen và Trắng

tôi bảo: một ngày kia nó sẽ nở hoa

Và tôi khép bàn tay lại

Giờ thì họ biết, tôi mang nó bên mình)

Trên những máy in xoay vòng liên tục của họ kề bên chỗ tôi ngủ

họ in ra nhiều cho ngày sắp tới

cái im lặng dấu giếm

(Bởi đáng lo ngại cho những màu lớn Đen và Trắng

là cái gì sống động

Những lỗ chân lông nó dùng để thở

những màu kia đem bít đi

Để nó không thể nở ra)

Nhưng giữa những màu lớn Đen và Trắng

có một lỗ hổng lớn

Qua đấy tôi đã bỏ trốn

Giờ thì tôi biết:

Bông hồng có nhiều khả năng

(1960)

------------------------------------

* Jan Skácel (7.2.1922 - 7.11.1989): nhà thơ Tiệp, từng bị cưỡng bức lao động ở Đức, nhà báo, công nhân, biên tập đài phát thanh trước khi điều khiển tạp chí “Host do domu” từ 1963-1969. Được quần chúng trong nước yêu mến, ông cũng là một nhà thơ nổi tiếng quóc tế. Sống ẩn dật từ khi Hồng quân tràn vào Tiệp-khắc. (ghi chú của dịch giả)

như những món đồ bằng đất

"nhưng tôi gắn lại những mảnh vỡ của tôi

tựa như một cái bình đất bị bể"

(Jan Skácel, thư tháng Hai, 1970)

Chúng tôi đã muốn là như những món đồ bằng đất

Có đó cho những kẻ,

vào buổi sáng lúc năm giờ, uống cà-phê

trong bếp

Thuộc về những cái bàn đơn giản

Chúng tôi đã muốn là như những món đồ bằng đất làm bằng

đất ngoài đồng

Và thêm, không ai có thể giết người với chúng tôi

Chúng tôi đã muốn là như những món đồ bằng đất

Ở giữa

bao nhiêu

là sắt thép

lăn lăn

Chúng tôi sẽ nên như những mảnh vụn vỡ

của những món đồ bằng đất: không còn

là nguyên vẹn, mà có lẽ

chỉ một ánh mờ

trong gió

(1970)

-------------------------

- Tôi ngưỡng mộ và kính trọng Jan Skácel, và tôi yêu mến những bài thơ của ông. Reiner Kunze - Hamburg, tháng Tư 2000

đường tới nhà các bạn

"thật quá dễ tìm ra con đường dẫn tới nhà chúng tôi"

(Jan Skácel)

Tìm ra con đường dẫn tới nhà các bạn thật quá dễ

Từ những đám mây và những cánh rừng

xổ tung những đường may họ đã tìm ra nó

hãy còn đêm

Qua những lỗ nhắm và những điểm nhắm

họ đã thâu ngắn con đường lại, những cánh cổng hãy còn

toang hoác, kinh ngạc

tới mãi tận ngưỡng cửa

Trong bóng tối mà họ

đẩy tới trước mặt,

họ đã lạc đường

Họ bố trí

trên những cây cầu

Và thay vì tiếng trục xe người ta đã nghe

rên rỉ những người hãy còn ngủ nghê

Giờ thì đã khó tìm ra con đường dẫn tới nhà các bạn

(1968)

--------------------------

Ở đây Reiner Kunze ám chỉ tới bộ đội của Minh ước Vac-xa-va mà kiểm duyệt thời đó đã cấm gọi tên ra. (Chú thích của Mireille Gansel.)

thay xe ở s.

Giữa hai chuyến xe

là cha mẹ

Chúng ta chỉ muốn gặp con

Đôi mắt người mẹ

đẫm những lời trách móc đối với

người cha đang

im lặng

Cuộc đời trống rỗng

và những tiếng kêu đã tắt dưới hầm mỏ

Còn lại là

rượu và

đứa con trai

lại bỏ đi

(1969)

khi tháo những gói sách mang theo

Ở đây họ có quyền hiện hữu

dưới tên họ

Mandelstam Nadesha

Solschenizyn

Khi gỡ bỏ những dải băng keo mịt mù

khỏi lưng họ, tôi gỡ bỏ khỏi lưng tôi

những sọc vô hình của người tù

Ở đây họ có quyền

hiện hữu

Còn có

(I, 1978 / II, 1980)

mưa không ngừng trên passau

Từ trời cao ập xuống một dòng sông thứ tư

và những nóc tròn đại thánh đường xanh những rong biển

Ngày đã gần khi, trên đường phố

con cá sẽ nhảy lên

Và con thuyền, đã bao năm bị xiềng dưới vọng cầu,

run run trước hy vọng

có thể

chạm trán với chỏm cầu

(1980)

kích thước

Tôi ưa ngồi với người câm-điếc, dùng đôi môi

lột vỏ các từ

Gần như chỉ có người điếc là còn biết lắng nghe

Anh muốn hiểu

Và cũng chỉ có người câm là biết, nghĩa là gì

hoài công vật lộn tìm chữ

Đôi khi gật đầu ra hiệu chúng tôi chỉ định nhau

làm thỏ già (mỗi con trên gáy

có vết sẹo nghe mùi chó săn)

Tôi ưa ngồi với người câm-điếc, với đôi mắt

lắng nghe, khi khắp chung quanh những tiếng nói

phủ trùm lẫn nhau

(1980)

suy ngẫm về một pho tượng bán thân

"...pho tượng (thời thái cổ): Vệ nữ, bằng cẩm thạch...

bị phá hủy tới không còn nhận ra được, do những cuộc

ném đá bắt buộc của những người hành hương đền

thánh Mathias, những người phải làm như thế để

(tỏ ra mình) từ bỏ ngoại giáo."

(mục tập)

Những bóng tối trong nắm tay

là một mẩu bóng tối nơi chúng ta

Ai vung nắm tay, là vung

sự tăm tối như dấu hiệu

Và trong chớp mắt, khi chúng ta ném đá

nơi chúng ta bóng tối

cũng dày đặc như trong đá

(1983)

bức tường

Khi san bằng nó, chúng tôi đâu ngờ

nó cao đến thế

nơi chúng tôi

Chúng tôi đã quen với

nhẫn giới của nó

Và với gió lặng

Trong bóng nó không một ai

in bóng

Giờ chúng tôi trụi trần

mọi lý do bào chữa

(1990)

ở erlau, thật ít lời

Chúng tôi ngủ, má kề dòng sông

bên những dòng nước không phiêu bạt

Nhưng mỗi lúc một thường hơn chúng tôi nằm dài, thức tỉnh,

để tìm kiếm chỗ tựa bên im lặng

Cách xa các từ

bày bán hạ của ngôn ngữ

Trước nhà, trên chạng cây thủy tùng,

con sáo không nghe thấy được giữ kín tiếng hót

và tiếng chuông ở Pyrawang bên kia dòng sông

đã lấy bớt đi trước đôi chút thời gian

(1996)

ở nghĩa địa brünne

"...tôi đã mất cây bút máy trung thành cũ của tôi...

Anh có thể gửi cho tôi một cây mới? Nếu có thể với một ngòi

bút viết có bóng, nghĩa là với một cái đầu nhọn chuốt mép lài,

nhưng không phải một cái đầu mềm,

để chữ viết, khi ta ấn, phóng ra

một cái bóng thoáng nhẹ"

(Jan Skácel, thư không đề ngày)

"... Anh có thể gửi cho tôi vài lọ mực đen?"

J. S. 18-9-1989

Về mực đen lúc này đã có đủ

cho thiên thu

Nhưng anh lấy đâu ra

chiếc bóng ở dưới ấy?

Nấm mộ của anh mới im lặng cho anh làm sao!

Anh kẻ bao giờ cũng muốn rằng bí ẩn

vẫn là bí ẩn

Cả cho bản thân anh

lẫn trong thơ của riêng anh

Chúng tôi đứng đó, đầu cúi, đứng

về phía ánh sáng ngòi viết của anh

(1996)

nếu như anh muốn biết

"Hình như đá băng đã chuyển động"

Jan Skácel, thư chót trước khi ông mất, 7-11-1989

Đá băng, bạn yêu quý, đã rạn nứt

Nhưng nếu như anh muốn biết

chúng tôi đã ra sao,

nếu như còn có thể là anh muốn biết

thời tôi sẽ khuyên anh:

anh đừng hỏi

Mọi người xa tránh thinh lặng

Nếu không họ đã nghe thấy được

nơi mình, cái lỗi lầm quỳ xuống.

(1996)

-----------------------

Ghi chú của dịch giả:

REINER KUNZE, nguyên là một nhà thơ Đông Đức, sinh năm 1933 trong một gia đình công nhân ở Erzgebirge, một vùng có nhiều hầm mỏ ở phía đông nước Đức giáp với Tiệp-khắc. Ông theo học triết lý và báo chí tại đại học Leipzig. Vì những lý do chính trị, sự nghiệp của ông ở đại học đột nhiên bị gián đoạn và do đó ông đi làm phụ-thợ máy. Từ 1962, ông dành trọn ngày giờ cho công việc viết lách. Sau khi ông bày tỏ thái độ bênh vực "Mùa xuân Pra-ha", tình hình của ông gia trọng: năm 1976, ông bị khai trừ khỏi hội nhà văn (Đông) Đức. Ông rời nước CHDC Đức năm 1977. Từ đó sống bên dòng Danube, gần Passau. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng văn chương trong đó có giải Trakl và giải Büchner năm 1977 và giải Hölderlin năm 1999.

Các bài thơ trên được trích dịch từ cuốn Reiner Kunze, Un jour sur cette terre, sách song ngữ, bản Pháp văn của Mireille Gansel, nxb. Cheyne, Chambon-sur-Lignon, 2001. Tư liệu trong sđd còn cho biết về dịch giả bản Pháp văn như sau: “Mireille Gansel, ngoài tác phẩm của Reiner Kunze, đã dịch từ tiếng Đức các nhà thơ Peter Huchel, Nelly Sachs và thư từ giữa Nelly Sachs và Paul Celan... Bà cũng đã dịch Tố Hữu, nhà thơ Việt-nam.”

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021