Kết cuốn Văn học Chăm - khái luận (1994), phần “Văn học Chăm hiện đại”, tôi viết:

Nhận định được viết cách nay mười lăm năm. Mười lăm năm với bao biến chuyển cuộc thế, thay đổi cuộc người. Bằng nỗ lực vượt bậc, thế hệ Chăm yêu văn chương đã thu hẹp dần khoảng cách, ngày càng hẹp, ngắn hơn, để đến hôm nay, có thể nói, người viết văn, làm thơ đã nhập cuộc vào cộng đồng văn chương đại gia đình dân tộc Việt Nam.

Trước tiên, người đọc nhận ra dấu hiệu đó qua vài bài thơ của Thông Thông Khánh, Thông Minh Hiền đăng rải rác trên các trang báo. Nhưng chỉ đến khi tập thơ Tháp nắng của Inrasara ra đời vào tháng 7 năm 1996, và sau đó là tạp chí Văn nghệ Dân tộc và miền núi số đặc biệt - trong đó các cây viết Chăm đóng góp chính - được phát hành rộng khắp như là quà tặng mùa Katê 1996, phong trào sáng tác Chăm mới thực sự nở rộ.

Nó chính là tiền thân của Tagalau, Tuyển tập sáng tác - sưu tầm - nghiên cứu Chăm ra số đầu tiên vào năm 2000. Đây là đặc san do một nhóm trí thức Chăm chủ trương, nhà thơ Inrasara chủ biên, ra đều đặn hàng năm. Gần trăm tác giả góp mặt qua chín kì Tagalau là con số rất đáng kinh ngạc!

Hầu hết tác giả đó, sau cuộc tuyển chọn, đều có mặt trong Văn học Chăm hiện đại - Thơ, mà hôm nay chúng tôi hân hạnh giới thiệu đến độc giả.

Ngoài Inrasara được xem là nhà thơ chuyên nghiệp, còn lại đều là những cây viết không chuyên đang sinh sống ở nhiều vùng miền khác nhau: Ninh Thuận, Bình Thuận, thành phố Hồ Chí Minh, Tây Nguyên,... và cả ở nước ngoài. Họ làm nhiều nghề khác nhau: giáo viên, bác sĩ, kĩ sư, doanh nhân, nông dân, sinh viên hay học sinh đang ngồi lớp tại vùng sâu vùng xa; tuổi đời cách nhau đến ba, bốn thế hệ: lớn tuổi nhất Jaya Yut Cam (75 tuổi) và nhỏ nhất là Thạch Giáng Hạ (sinh năm 1988); có kẻ sáng tác thuần tiếng Chăm (Jaya Hamutanran, Phú Đạm,...), tiếng Việt (Trầm Ngọc Lan, Lộ Trung Thiện,...) hay song ngữ (Inrasara, Trà Vigia); có người đã quá cố (Jalau) nhưng cũng có cây bút vừa rời ghế giảng đường (Sonputra), nghĩa là đang mang đầy cảm hứng sống và viết. Khía cạnh khác, có tác giả đã in tập thơ (Huyền Hoa, Jalau, Chế Mỹ Lan) bên cạnh người chỉ mới góp mặt một bài thơ duy nhất (Đặng Tịnh, Hlapah); có người từng đoạt Giải thưởng thơ toàn quốc hay khu vực (Trà Ma Hani, Bá Minh Trí) cạnh khuôn mặt có các sáng tác rất đặc sắc nhưng chưa in báo chính quy nào (T-T. Tuệ Nguyên).

Tất cả góp mặt làm cho Tuyển tập đa giọng điệu, đa phong cách.

Từ bài thơ xuất hiện cách nay hơn nửa thể thế kỉ và được đông đảo bạn đọc Chăm biết đến như “Su-on bhum Cam” (1967) đến các sáng tác mới chưa đăng báo, như của Mih Tơm hay Simhapura; từ thể thơ hay giọng điệu tiếp nối truyền thống như Diễm Sơn, Huy Tuấn, Huyền Hoa, Kahat, Cahya Mưlơng, Chế Mỹ Lan, Quỳnh Chi, Minh Trí, Phutra Noroya cho đến các khai phá, sáng tạo với tinh thần hội nhập và cởi mở trong thời đại toàn cầu hóa của vài cây bút mới: Jalau Anưk, T-T. Tuệ Nguyên,... Tất cả bài thơ đều được tuyển chọn theo tiêu chí: đặc sắc, mới lạ, độc đáo và đẫm chất nhân văn. Một/ một vài hay cả bốn tiêu chí. Tùy tác giả, thế hệ, giới tính.

Thế nhưng, dẫu sao vẫn còn đó các cây bút dù từng góp mặt trong Tagalau nhưng, bởi vài lí do, chưa xuất hiện ở Tuyển tập này. Hi vọng trong các kì tái bản tới hay ở tuyển tập khác, sáng tác của họ sớm đến với đông đảo người đọc yêu văn chương.

Tủ sách văn học Chăm luôn chờ đợi những sáng tác mới, khuôn mặt mới - độc đáo hơn, sáng tạo hơn.