|
|
Plume và đám cụt chân
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
HENRI MICHAUX (1899-1984)
Henri Michaux là một con người cô đơn, một nhà thơ có chỗ đứng thật sự riêng lẻ trong văn học Pháp. Khai phá nội tâm mình và nỗi đau của con người qua những giấc mộng, những truyện huyền tưởng và cả những thể nghiệm tác động ma túy, Michaux nghiêng về phía các nhà thơ siêu thực, nhưng không hề gia nhập phong trào này. Có thể nói toàn bộ những cái ông viết đều thể nghiệm sự tương quan giữa thực tại và chính bản thân ông, sự tương quan mang những kích thước gần như ám ảnh — ám ảnh về chính lý lịch của mình. Nhiều sáng tác của ông xuất phát từ những giấc mơ và ác mộng, phác vẽ một thứ địa lý nội tâm, nhận thức về chính mình soi từ thực tại, và từ cả cái tưởng tượng và vô thức... Tác phẩm Michaux, kể cả tác phẩm tạo hình, luôn đứng bên ngoài mọi kiểu phân loại.
Tác phẩm chính: Qui je fus, 1927; Un barbare en Asie, 1932; Voyage en Grande Garabagne, 1936; Plume 1938; L’Espace du dedans, 1944; Par la voie des rythmes, 1974; Idéogrammes en Chine, 1975; Chemins cherchés, chemins perdus, transgressions, 1982.
________________
PLUME VÀ ĐÁM CỤT CHÂN
... Có một người đang đứng trước mặt Plume, và khi anh ta thôi không nhìn hắn nữa, thì gương mặt hắn sổ ra, phân huỷ và nhăn nhúm, và cái hàm hắn thì không kéo xuống mà vẫn rớt ra. A! A! Plume suy nghĩ. A! A! Tạo hoá ở đây như vậy là vẫn còn dịu hiền! Thế nhưng như vậy thì mỗi chúng ta lại phải có trách nhiệm đấy! Ta phải đi đến một xứ sở mà mặt mày cần phải dứt khoát được gắn chặt hơn, nơi người ta có thể nhìn thẳng hay quay ngó đi nơi khác mà không gây ra thảm hoạ. Tôi còn tự hỏi làm sao những người ở đây có thể sống được; chắc chắn sớm muộn gì tôi cũng mắc chứng đau tim đây. Và anh ta nhào xuống ngồi trong một cái kiệu. Anh ta đi dự một cuộc họp những người cụt chân diễn ra trên một cái cây. Liên tục, người ta phải giúp những người cụt chân mới đến leo lên cây, bấy giờ đã đen nghịt cả người. Ai nấy vui biết chừng nào! Họ ngắm trời qua những cành lá, họ không còn cảm thấy sức nặng của mặt đất. Đây chính là cuộc hoà giải rộng rãi. Thế nhưng Plume, vác trên tay cả một đống người cụt chân, rủa thầm trong bụng. Không, anh ta đâu phải là dân lao động. Anh ta không cảm thấy có nhu cầu lao động nhiệt thành. “Để làm mộ cho bố anh, hãy mua một con chó nhỏ.” Ai nấy khẩn khoản, mặt mày sầu thảm, như những kẻ tàn tật. Mệt quá! Mệt quá! Vậy ra người ta sẽ không bao giờ buông tha chúng ta?
--------------
“Plume và đám cụt chân” dịch từ nguyên tác “Plume et les culs-de-jatte” [Un certain Plume, 1930/1936] trong Henri Michaux, Plume précédé de lointain intérieur (Paris: Éditions Gallimard, 1963).
Tác phẩm của Henri Michaux đã đăng trên Tiền Vệ:
Cảnh vật (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] ... Cảnh vật để phá bỏ những tiếng thét. Cảnh vật như ta kéo một tấm vải phủ lên đầu mình... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Tuổi anh hùng (truyện / tuỳ bút)
Thằng Barabo Bự con, trong khi chơi, rứt mất cái tai của em trai nó là Poumapi. Poumapi không nói gì, nhưng làm như không chú ý, nó siết cái mũi của Barabo và thế là cái mũi bị lấy đi mất. Đáp lại, Barabo cúi mình, bẻ gãy mấy ngón chân Poumapi và... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
La hét (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] ... Bấy giờ, rốt cuộc yên tâm là trong tiếng huyên náo kia sẽ không ai nghe được giọng tôi, tôi mới bắt đầu hét to, hét to suốt cả mấy tiếng đồng hồ và dần dần thấy lòng nhẹ nhõm... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Này cuộc đời ta, mi bỏ đi không đem ta theo. / Mi cuộn tròn. / Còn ta vẫn chờ bước một bước... | Trên đường đi đến cái Chết / Mẹ tôi gặp một tảng băng lớn: / Mẹ muốn cất tiếng nói, / Lúc bấy giờ trời đã tối... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Lưu thông trong thân thể tôi (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] Thời đó, cái sợ là cái mà suốt cả mười năm tôi đã không còn biết đến, cái sợ đó bây giờ trở lại điều khiển tôi. Trước tiên là đau âm ỉ, nhưng khi rốt cuộc nó đến nơi, thì nó đến nhanh như làn chớp, như ngọn gió đánh sập những toà nhà, cái sợ xâm chiếm tôi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Một bà mẹ chín con! (truyện / tuỳ bút)
Plume vừa đặt chân đến Berlin, anh ta sắp đến Trạm cuối, thì một người đàn bà tiến đến gần anh, và đề nghị anh về ngủ đêm với bà. — Xin cậu đừng đi, tôi van cậu đấy. Tôi là mẹ của chín đứa con... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Can thiệp | Công việc của tôi (truyện / tuỳ bút)
Ngày xưa, tôi quá tôn trọng thiên nhiên. Tôi ngồi nhìn các sự vật và phong cảnh trước mặt và tôi để yên chúng làm gì thì làm. Bây giờ thì hết rồi, tôi sẽ can thiệp... | Tôi ít khi nhìn thấy người nào mà không đánh họ. Có người thích độc thoại nội tâm. Còn tôi thì không. Tôi thích đánh hơn... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume trên trần nhà | Plume ở Casablanca (truyện / tuỳ bút)
Trong một lúc đãng trí ngu ngốc, Plume bước đi hai chân trên trần nhà, thay vì đặt chân trên mặt đất. Than ôi, khi hắn nhận ra điều này, thì đã quá trễ. Bấy giờ tê liệt bởi vì máu tức khắC ứ đọng, dồn cả xuống đầu hắn, như sắt dồn lên đầu một cái búa, hắn không còn biết gì nữa... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Bài thơ "Je vous écris d’un pays lointain" của Henri Michaux (1899-1984) — một nhà thơ có chỗ đứng thật sự riêng lẻ trong văn học Pháp. Bài này gồm 12 đoạn, có thể gọi là một bài thơ, nhưng cũng có thể gọi là một truyện ngắn. «Tác phẩm Michaux, kể cả tác phẩm tạo hình, luôn đứng bên ngoài mọi kiểu phân loại.» Nhà thơ Hoàng Ngọc Biên — người dịch tác phẩm này ra Việt văn — đã nhận định như thế...
Ẩn ngữ (thơ)
Hắn đã bước đi, người ta bảo tôi thế, suốt nhiều năm và nhiều thế kỷ, vừa đi vừa xem lịch. Và, giờ đây, hắn kiểm chứng lại xem mọi người có mặt ở đấy hay không... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Giản dị (thơ)
Cho đến nay, cái mà tôi thiếu nhất, đó là sự giản dị. Tôi đang bắt đầu thay đổi dần dần... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Tử khúc (truyện / tuỳ bút)
Thần tài với đôi cánh rộng, thần tài vì nhầm lẫn đã mang tôi cùng với những kẻ khác tới miền đất thần tiên, nhưng thật bất ngờ, ôi quá bất ngờ, trong lúc tôi tưởng rằng mình rốt cuộc cũng được biết mùi hạnh phúc, thì vô vàn chiếc pháo nhỏ bỗng nổ vang trong không khí, và những mũi dao nhọn từ khắp phía đâm xối xả vào người tôi, khiến tôi rớt tuột xuống cái nền đất cứng của quê hương, từ nay và mãi mãi sẽ là quê hương của tôi... [Bản dịch Nguyễn Đăng Thường] (...)
Plume du lịch (truyện / tuỳ bút)
Plume không thể nói là người ta vẫn tôn trọng mình một cách quá đáng trong những lần du lịch. Có người qua mặt ông không báo trước, có người thản nhiên lau tay vào áo vét của ông. Rốt cuộc ông quen dần. Ông thích du lịch một cách khiêm nhường. Bao lâu còn du lịch được cách đó, ông sẽ cứ du lịch... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume ở nhà hàng (truyện / tuỳ bút)
Plume ăn đang trưa ở nhà hàng, thì người đầu bếp tiến lại, nhìn ông một cách nghiêm trọng và nói nhỏ với ông bằng một giọng bí ẩn: “Cái món ông đang xơi trên đĩa không có trong thực đơn”... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume bị đau ngón tay (truyện / tuỳ bút)
[...] Đừng có nghĩ rằng một ngón tay bị mất đi ta có thể dễ dàng tìm lại được một ngón khác. Người đàn ông cụt ngón tay, em chẳng thấy có cái gì thích thú cả. Một khi bàn tay anh bị cắt mất một ngón rồi, đừng có mong đợi gì ở em nữa... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Một người bình thản (truyện / tuỳ bút)
Giơ tay ra ngoài giường rờ tấm vách nhưng không thấy, ngạc nhiên... [Bản dịch Nguyễn Đăng Thường] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021