|
|
Lời nói đầu cho những hướng dẫn về cách lên dây thiều chiếc đồng hồ đeo tay | Những hướng dẫn về cách lên dây thiều chiếc đồng hồ đeo tay
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
JULIO CORTÁZAR (1914-1984)
Julio Cortázar — tiểu thuyết gia, thi sĩ, phê bình gia, nhà viết truyện ngắn, và nhạc sĩ — sinh tại Brussels, nước Bỉ, năm 1914. Song thân là người Á-căn-đình. Sau Thế Chiến thứ Nhất, gia đình ông hồi hương, và ông lớn lên tại Á-căn-đình. Cortázar tốt nghiệp đại học sư phạm văn chương tại Buenos Aires vào năm 1935. Từ 1935 đến 1945, ông dạy học tại nhiều trường trung học khác nhau, và từ 1945 đến 1951, ông làm dịch giả cho một số nhà xuất bản. Trong thời gian đó, ông dịch trọn vẹn tác phẩm văn xuôi của Edgar Allan Poe, và nhiều tác phẩm của André Gide, Walter de la Mare, G.K. Chesterton, Daniel Defoe, và Jean Giono. Viện Đại Học Buenos Aires mời ông vào chức vụ Giáo Sư văn chương, nhưng ông từ chối vì chống lại chế độ độc tài Perón. Năm 1951, ông di cư sang Pháp và sống ở đó cho đến khi lìa đời vào năm 1984.
Năm 1981, tổng thống Mitterand trao tặng quốc tịch Pháp cho Julio Cortázar, và ông nhận vinh dự này, nhưng nhất quyết không từ bỏ quốc tịch Á-căn-đình. Song song với sự nghiệp văn chương, Cortázar còn là một nhà vận động chính trị. Ông viếng Cuba năm 1961 và Nicaragua năm 1983. Tiểu thuyết Libro de Manuel (1973) của ông đoạt giải văn học Prix Médicis năm 1974 và ông trao tặng tất cả tiền thưởng cho Mặt Trận Thống Nhất Chi-lê.
Trong hơn 30 năm sống ở Pháp, mỗi năm ông dành bốn tháng để làm việc như một dịch giả cho UNESCO (dịch từ tiếng Pháp và Anh sang tiếng Tây-ban-nha), và tám tháng còn lại để viết văn, làm thơ và chơi nhạc (ông còn là một nhạc sĩ jazz, chuyên chơi kèn trumpet!).
Julio Cortázar bắt đầu làm thơ và viết kịch bản từ những năm 1930, nhưng bắt đầu nổi tiếng vào năm 1951 với tập truyện ngắn Bestiario. Năm 1963, tiểu thuyết Rayuela đưa ông vào địa vị hàng đầu trong văn đàn quốc tế. Số lượng tác phẩm ông đã xuất bản hết sức đồ sộ, trong đó có những cuốn lẫy lừng như Final de juego (1956), Las armas secretas (1959), Los premios (1960), Historias de cronopios y famas (1962), Todos los fuegos el fuego (1966), La vuelta al día en ochenta mundos (1967), Último round (1968), 62/ Modelo para armar (1968), Libro de Manuel (1973), Octaedro (1974), Alguien que anda por ahí (1977), Un tal Lucas (1979), Queremos tanto a Glenda (1980), Deshoras (1982), vân vân.
Ông đoạt rất nhiều giải thưởng quan trọng, trong đó có "Prix Médicis" (như đã nêu trên) và "Orden de la Independencia Cultural Rubén Darío" (1984) — chính nhà thơ Ernesto Cardinal (1925~), khi ấy đang là Bộ trưởng Văn Hoá của Nicaragua, đã tận tay trao giải thưởng này cho Julio Cortázar.
Pablo Neruda — nhà thơ Chi-lê đoạt giải Nobel Văn Chương 1971 — có lần nói: "Người nào chưa từng đọc Cortázar, người ấy là kẻ mắc đoạ".
___________________
LỜI NÓI ĐẦU CHO NHỮNG HƯỚNG DẪN VỀ CÁCH LÊN DÂY THIỀU CHIẾC ĐỒNG HỒ ĐEO TAY
Hãy suy nghĩ về điều này: Khi người ta tặng bạn một chiếc đồng hồ đeo tay, họ đang tặng bạn một cái địa ngục nhỏ bé đang trổ bông, một hầm tù ngột ngạt đầy những hoa hồng. Không phải họ chỉ đơn giản tặng bạn chiếc đồng hồ đeo tay và chúc tụng bạn rằng chúng tôi hy vọng nó sẽ chạy bền suốt cả đời bạn vì nó mang nhãn hiệu nổi danh, sản xuất tại Thuỵ-sĩ, có nạm những viên hồng ngọc; không phải họ chỉ đơn giản tặng bạn cái bảo vật nhỏ bé này để nó được buộc vào cổ tay của bạn và cùng đi đây đi đó với bạn. Họ đang tặng bạn--mà họ không biết, thật tệ hại rằng họ không biết--họ đang tặng bạn một mảnh của chính bạn, một mảnh mới lạ, dễ vỡ, và đầy rủi ro của chính bạn, một cái gì đó của bạn mà không phải là một phần của thân thể bạn, nhưng bạn phải buộc nó vào thân thể bạn bằng cái bút nịt của nó như một thứ gì nhỏ nhoi tuyệt vọng bám riết vào cổ tay bạn. Họ tặng bạn cái công việc lên dây thiều hàng ngày cho nó, bắt buộc bạn phải lên dây thiều cho nó, để nó còn tiếp tục là chiếc đồng hồ đeo tay; họ tặng bạn mối ám ảnh phải theo dõi thời giờ cho chính xác bằng cách xem chừng các đồng hồ khác qua cửa kiếng của những tiệm bán nữ trang, lắng nghe đài phát thanh, lắng nghe dịch vụ điện thoại báo giờ. Họ tặng bạn nỗi lo sợ rằng có người sẽ đánh cắp nó, rằng nó sẽ rơi xuống mặt đường và vỡ nát. Họ tặng bạn cái thương hiệu của bạn và sự an tâm rằng cái thương hiệu ấy tốt hơn những thương hiệu khác; họ tặng bạn cái thói hay so sánh chiếc đồng hồ của bạn với những chiếc đồng hồ khác. Không phải họ tặng chiếc đồng hồ đeo tay cho bạn, mà chính bạn là tặng vật: họ đang tặng bạn cho chiếc đồng hồ, để mừng ngày sinh của nó.
NHỮNG HƯỚNG DẪN VỀ CÁCH LÊN DÂY THIỀU CHIẾC ĐỒNG HỒ ĐEO TAY
Tử thần đang đứng thấp thoáng phía sau, nhưng đừng sợ. Hãy cầm chiếc đồng hồ trong một bàn tay, rồi dùng hai ngón tay nắm lấy chốt lên dây thiều, và vặn nó một cách nhẹ nhàng. Bây giờ thì một khoảng thời giờ lại mở ra, những chiếc lá vươn ra từ những thân cây, những con thuyền đua nhau chạy, như một cánh quạt làm no đầy chính nó và từ nó toả ra luồng không khí, những ngọn gió hiu hiu trên trái đất, phất phơ dáng đàn bà, ngọt ngào mùi bánh nướng. Chứ bạn chờ đợi điều gì hơn, mong muốn điều gì khác? Hãy nhanh chóng buộc nó vào cổ tay, để nó mặc sức chạy, và bạn hãy chạy rộn ràng như nó. Nỗi lo sợ sẽ làm rỉ sét những cái trục, tất cả những gì có thể xảy ra và chìm vào quên lãng sắp ăn mòn những mạch máu của chiếc đồng hồ, huỷ hoại chất huyết lạnh của những viên hồng ngọc nhỏ bé. Và tử thần đứng vẫn đứng thấp thoáng phía sau, nên chúng ta phải chạy đến đích trước và biết rằng không còn gì phải lo sợ nữa.
-----------------------
Dịch từ nguyên tác tiếng Tây-ban-nha: "Preámbulo a las instrucciones para dar cuerda al reloj" và "Instrucciones para dar cuerda al reloj", trong Historias de cronopios y de famas [1962] (Madrid: Ediciones Punto de Lectura, 2004).
Những tác phẩm khác của Julio Cortázar qua bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn:
Những hướng dẫn về cách hát | Những hướng dẫn về cách khóc (truyện / tuỳ bút)
Trước hết hãy đập vỡ tất cả những tấm gương soi trong nhà, buông hai cánh tay xuôi thõng xuống bên hông, nhìn đăm đăm vào bức tường với đôi mắt trống rỗng... | Để khóc, hãy lái trí tưởng tượng về chính mình, và nếu điều này không khả thi vì đã lỡ mắc phải thói quen tin tưởng vào ngoại giới, thì... (...)
Cụt đầu (truyện / tuỳ bút)
Họ đã cắt đứt lìa cái đầu của người đàn ông này, nhưng vì lúc ấy có cuộc đình công của phu đào huyệt và họ không thể chôn y được, nên y phải tiếp tục sống không có đầu và cố gắng vận dụng hết khả năng mình... (...)
Những đường chỉ tay (truyện / tuỳ bút)
Từ một bức thư ném lên mặt bàn, một đường kẻ xuất hiện, chạy ngang tấm ván gỗ thông và leo xuống đất theo một trong những chân bàn. Hãy nhìn, bạn thấy đường kẻ tiếp tục chạy ngang qua sàn gỗ, trèo lên tường và tiến vào một bản in bức tranh sơn dầu của Boucher... (...)
Người tù (truyện / tuỳ bút)
... Giống như những côn trùng, những con chữ loanh quanh lui tới, càng lúc lại càng xanh xao và kiệt sức hơn. Trước hết, những liên từ sẽ chết... (...)
Câu chuyện không dạy đời (truyện / tuỳ bút)
"Tôi đến đây để bán cho ngài những lời trăn trối cuối cùng của ngài," người đàn ông nói với nhà độc tài. "Những lời trăn trối rất quan trọng, nhưng trong giây phút cuối cùng chúng sẽ không bao giờ tự nhiên bật ra đúng như ý ngài muốn, trái lại, ngài mua những lời này và ngài sẽ thốt chúng ra một cách thích nghi vào khoảnh khắc nghiêm trọng ấy để sau này hậu thế sẽ dễ dàng nhìn thấy ngài mang một định mệnh lịch sử" ... (...)
Những thảo viên nối liền (truyện / tuỳ bút)
... Ông nếm cái khoái lạc có vẻ khá kỳ quặc là vừa đọc từng hàng chữ vừa tự tách mình ra khỏi những sự vật chung quanh, và cùng lúc vẫn cảm thấy đầu mình đang tựa êm ả lên lớp nhung xanh lục của chiếc ghế... (...)
Về truyện ngắn và cực ngắn (tiểu luận / nhận định)
[...] tiểu thuyết thắng nhờ đánh kéo dài để lấy điểm kỹ thuật, còn truyện ngắn thì phải thắng nhờ cú đo ván... điều đáng kinh ngạc về những truyện chạy đua với đồng hồ là chúng tạo ra được một cú sét đánh từ một nhúm chất liệu tối thiểu. (...)
Mùa của bàn tay (truyện / tuỳ bút)
Lúc xế chiều tôi hẳn sẽ mở cánh cửa sổ thông ra khu vườn, chỉ hé một chút, và bàn tay ấy hẳn sẽ dịu dàng leo xuống góc bàn viết, lòng tay hiếm khi chạm vào đó, những ngón tay duỗi mềm và có vẻ như bối rối, cho đến khi nàng đến nghỉ ngơi trên chiếc dương cầm, giữa cái khung ảnh, hay đôi khi trên tấm thảm màu rượu chát. (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021