|
|
Curriculum | Mảnh bình cổ Hi-lạp | Thử làm chuyện mô tả
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
ZBIGNIEW HERBERT
(1924-1998)
Curriculum Tôi từng là một cậu bé trầm tĩnh và hơi uể oải — lạ thật —
trái với những cậu bé tuổi tôi say mê phiêu lưu —
tôi không chờ đợi gì — tôi không đứng rình ở cửa sổ
Ở trường — chăm chỉ hơn là có khiếu vâng lời không
thắc mắc
Thế rồi vào đời bình thường một nhân viên trung bình
buổi sáng đứng đường phố xe điện văn phòng xe điện
về nhà đi ngủ
Tôi quả không biết tôi không biết từ đâu đến sự mệt mỏi
âu lo bứt rứt
bao giờ và ngay cả bây giờ — khi tôi có quyền nghỉ
Tôi biết tôi không đi xa tôi không làm xong việc gì cả
sưu tập những con tem những cây cỏ chữa bệnh
chơi cờ tướng khá giỏi
Một lần xuất ngoại nghỉ hè trên Hắc Hải
một chiếc nón rơm một gương mặt sạm nắng trong ảnh
— hạnh phúc hay gần như thế
Tôi đọc cái gì có sẵn trên tay: chủ nghĩa xã hội khoa học
những chuyến bay vào vũ trụ những máy móc trí tuệ
và cái tôi thích nhất: sách viết về đời sống loài ong
Như những người khác tôi muốn biết tôi sẽ ra sao
sau khi chết
tôi có sẽ kiếm được một chỗ ở đời sống có ý nghĩa không
Và trên tất cả là làm sao phân biệt cái tốt cái xấu
làm sao biết chắc cái gì là trắng và cái gì là
hoàn toàn đen
Có người giới thiệu tôi tác phẩm của một
tác giả cổ điển — y bảo
đời y đã thay đổi từ đó và cả cuộc đời hàng triệu người
Tôi đọc — tôi không đổi và — tôi mắc cỡ thú nhận điều này —
tôi đã hoàn toàn quên mất tên tác giả cổ điển kia
Có lẽ tôi không sống — mà chỉ là kéo dài thời gian —
để mặc cho người ta ném
vào một cái gì đó — mà không thể kiềm chế và cũng
không sao hiểu ra
như một chiếc bóng trên tường
vậy nên đây chẳng phải là đời sống
đời sống trọn vẹn
Làm sao tôi có thể giải thích với vợ tôi và cả với người khác
rằng tất cả mọi sức lực của tôi
tôi đã sử dụng hết vào việc không làm điều bậy không để
lung lạc trước những rủ rê
không kết thân với bọn quyền thế
Đúng vậy — tôi vẫn sống nhạt nhẽo. Trung bình. Ở trường đi làm
ở văn phòng trong nhà và những dạ hội khiêu vũ
Giờ đây tôi nằm nhà thương và đang chết dần vì
bệnh già.
Ở đây vẫn lại cùng cái âu lo cùng cái bứt rứt kia.
Nếu tôi sinh ra một lần thứ hai có lẽ
tôi có thể khá hơn.
Ban đêm tôi thức giấc đẫm mồ hôi. Tôi nhìn trần nhà.
Im lặng.
Và — thêm một lần nữa — mệt mỏi đến tận cùng
mình mẩy
Tôi xua đi những thần linh xấu và gọi đến những
thần linh tốt.
Mảnh bình cổ Hi-lạp Phía trước người ta nhìn thấy
một thân hình thanh niên đẹp
cằm tựa lên ngực
một đầu gối xếp lại
cánh tay như một cành cây khô
hai mắt chàng nhắm nghiền
chàng từ bỏ cả nữ thần Eos*
ngón tay nàng ngoắc giữa không trung
mái tóc nàng rối tung
và cả những nếp gấp của áo nàng
cùng tạo thành ba vòng tròn đau khổ
hai mắt chàng nhắm nghiền
chàng từ bỏ cả áo giáp bằng đồng
cả cái nón đẹp
điểm máu và một chùm lông đen
cả cái khiên bị vỡ
cả ngọn giáo của mình
hai mắt chàng nhắm nghiền
chàng từ bỏ thế gian
lá đong đưa trong không trung yên tĩnh
cành run rẩy xô đẩy bởi những bóng chim sắp bay đi
chỉ con dế mèn ẩn mình
trong mớ tóc còn sống của Memnon**
là còn phát biểu một lời ca ngợi
thuyết phục về cuộc sống
--------------
* Eos trong Thần thoại Hy lạp là nữ thần Bình minh. Trong Theogony của nhà thơ Hesiod, Eos xuất hiện như con gái của Hyperion và Theia — em gái của Selena (Mặt trăng) và Helios (Mặt trời). Nữ thần xinh đẹp này cũng thường xuyên được nhắc tới trong các thiên anh hùng ca Illiad và Odyssey của nhà thơ Hi lạp Homer — với “ngón tay hồng”... Người La mã gọi nữ thần Bình minh bằng một tên khác: Aurora.
** Memnon: Vua Ethopia, con trai Eos và Tithonos, chiến đấu với quân Trojans trong Trận chiến Trojan và bị Achilles giết.
Thử làm chuyện mô tả Trước hết tôi sẽ tả tôi
khởi sự bằng cái đầu
hay tốt hơn là bằng cái chân
hoặc bằng bàn tay
bằng ngón út bàn tay trái
ngón út tôi
nóng
hơi uốn cong vào phía trong
chấm dứt bằng một móng tay
nó gồm có ba đốt
nó mọc trực tiếp từ lòng bàn tay tôi
nếu tách khỏi lòng bàn tay
nó sẽ là một con sâu khá to
dó là một ngón tay đặc biệt
nó là ngón út duy nhất của bàn tay trái
tôi được cấp trực tiếp
những ngón út khác bên trái
với tôi chỉ là một sự trừu tượng lạnh lùng
với ngón út của tôi
tôi có chung ngày sinh
ngày chết
chung một sự cô đơn
chỉ có máu
mải tăn măn với những trùng ngôn tối nghĩa
nối kết được những bến bờ
bằng một sợi chỉ cảm thông
--------------------
“Curriculum” và “Mảnh bình cổ Hi lạp” dịch từ bản tiếng Pháp “Curriculum” và “Fragment de vase grec”, trong Zbigniew Herbert, Redresse-toi et va..., do Jacques Burko tuyển chọn, dịch và giới thiệu (Orphée / La Différence, 1995); “Thử làm chuyện mô tả” dịch từ bản tiếng Pháp “Une tentative de description” của trong Zbigniew Herbert, Redresse-toi et marche, bản dịch của Jacques Burko (Orphée/La Différence, 1995), và bản tiếng Anh “Attempt at a Description” của trong Zbigniew Herbert, Selected Poems, bản dịch của Czeslaw Milosz (Penguin Modern European Poets, 1968)
----------
Những tác phẩm khác của Zbigniew Herbert đã đăng trên Tiền Vệ:
Mưa | Năm người (thơ)
Khi anh tôi / từ chiến trường trở về / anh có một ngôi sao bạc nhỏ trước trán / và dưới ngôi sao / là một vực thẳm... | Buổi sáng chúng dẫn họ ra / chỗ sân lát đá / và bắt họ đứng sát vào tường // năm người / hai trong bọn còn rất trẻ / những người khác ở tuổi trung niên // không có gì hơn / để nói về họ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Ngày xưa có một vị Hoàng Đế. Ngài có cặp mắt vàng và một cái miệng ăn thịt người. Ngài sống trong một cung điện đầy tượng điêu khắc và cảnh sát. Sống một mình. Ban đêm ngài thức giấc và la hét. Không ai yêu thương ngài cả. Ngài thích trò chó săn người và khủng bố hơn tất cả mọi thứ. Khi ngài chết không ai dám dẹp bỏ chân dung ngài. Hãy nhìn mà xem, có thể anh vẫn còn có một cái mặt nạ của ngài trong nhà đấy... — Sáu bài thơ văn xuôi của Zbigniew Herbert (1924-1998). [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
19 bài thơ từ Tường thuật từ thành phố bị vây hãm — tập thơ thứ sáu của Zbigniew Herbert (1924-1998) — tác phẩm được xem là “chấn động của thập niên” trong thi ca Ba Lan. [Bản dịch của Lê Ðình Nhất-Lang]
Quá già để mang súng và chiến đấu như những người khác— / họ rộng lượng giao cho tôi vai trò thấp hèn của một người chép sử biên niên / tôi ghi lại—chẳng biết cho ai—lịch sử của cuộc vây hãm... | Chẳng cần chi nghị lực lớn / sự khước từ sự bất đồng và sự phản kháng của chúng ta / chúng ta có một ít can đảm cần thiết / nhưng căn bản đó là một vấn đề thẩm mỹ... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]
Mười bài thơ (thơ)
Mười bài thơ của Zbigniew Herbert (1924-1998) — nhà thơ Ba-lan được biết tới nhiều hơn cả trên thế giới. Nhà thơ Czesław Miłosz nhận định: "Nếu kinh nghiệm đặc thù của những thập niên vừa qua là chiếc chìa khoá mở cửa vào thi ca Ba-lan đương đại, thì Herbert có lẽ là người tài ba nhất để diễn tả kinh nghiệm ấy..." [Bản dịch Diễm Châu]
Bài thơ của Zbigniew Herbert (1924-1998) — một nhà thơ Ba-lan được biết tới nhiều hơn cả trên thế giới — qua bản dịch của nhà thơ Diễm Châu. Theo Jacques Burko, «bài này chính yếu gợi lại những quan hệ của một người chống đối chế độ với những người bạn thời trẻ, trong đó có một số thỏa hiệp với quyền bính và những người khác ra đi sống cảnh lưu đày.»
Hãy đi về nơi những kẻ khác đã đi về giới ranh đen tối / vì tấm lông cừu bay bổng của hư không phần thưởng chót của ngươi / hãy đứng thẳng dậy và đi giữa những kẻ quỳ gối / giữa những kẻ quay lưng và những kẻ sụp đổ trong cát bụi... | Có những người trồng / những khu vườn trong đầu mình... | Đá cuội / là một tạo vật hoàn hảo... [Bản dịch Diễm Châu]
Ở thiên đường tuần làm việc có ba mươi giờ / Lương tháng cao hơn và giá cả bao giở cũng hạ... [Bản dịch Diễm Châu]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021