|
|
Chàng thanh niên làm ông gác dan sửng sốt
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
DANIIL KHARMS (1905-1942)
Daniil Kharms (tên thật là Daniil Ivanovich Yuvachev) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch người Nga, sinh ra tại St. Petersburg. Thân phụ của ông là Ivan Yuvachev, một thành viên nổi tiếng của nhóm cách mạng “Nguyện Vọng Nhân Dân”. Daniil chào đời trong lúc thân phụ của ông đang bị cầm tù vì hoạt động chống sa hoàng. Sau này, chính Daniil lại bị cầm tù bởi chính quyền “cách mạng” của Stalin, rồi chết đói trong tù.
Từ năm 1924, Daniil Kharms bỏ trường đại học và dấn thân vào văn chương. Năm 1928, ông sáng lập nhóm OBERIU (Hiệp Hội Nghệ Thuật Thực Sự) với các thành viên là những nghệ sĩ tiền vệ triệt để. Chế độ Stalin không chấp nhận nghệ thuật của nhóm này, nên đã bắt nhốt Daniil Kharms vào năm 1931 và đày ông từ St. Petersburg đến Kursk. Năm 1932, ông được thả trở về St. Petersburg và vừa viết vừa sống nghèo đói lây lất cho đến khi bị bắt lần cuối cùng vào năm 1941. Họ nhốt ông trong trại tâm thần của nhà giam Leningrad số 1, và ông chết ở đó vào ngày 2 tháng 2 năm 1942, vì đói.
Năm 1962, một số tác phẩm ông viết cho thiếu nhi mới bắt đầu được ấn hành, và sau đó họ cho in một số truyện khôi hài của ông. Mãi đến năm 1987, chính sách glasnost mới cho phép xuất bản hàng loạt các tác phẩm chính của Daniil Kharms.
Nhà văn George Saunders nhận định: “Kharms nằm trong cùng một tủ sách với Tolstoy, Chekhov, và Babel... như một trong những nhà tiền phong vĩ đại của truyện ngắn đương đại. Trong thể loại này, truyện ngắn của ông sẽ là những tác phẩm ngắn gọn nhất, khôi hài nhất, và ở những phương diện nào đó, trung thực nhất... Truyện ngắn của ông gần như không có hình hài, nhưng vừa bạo động, buồn bã, vừa khoái hoạt và kinh hoàng trong cùng một lúc.”
Năm 1998, một số truyện cực ngắn và thơ của Daniil Kharms đã được Vladimir Miller và Alexandr Alexandrov phổ nhạc và thu vào đĩa CD, dưới nhan đề Kharms - 10 Incidents - Moscow Composers Orchestra.
_____________
CHÀNG THANH NIÊN LÀM ÔNG GÁC DAN SỬNG SỐT
“Nhìn kìa!” ông gác dan vừa nói vừa quan sát một con ruồi. “Nếu ta trét keo thợ mộc lên nó, thì chắc là nó xong đời. Thật tức cười! Chỉ một chút keo!” “Này, ông lùn!” Một chàng thanh niên có đôi găng tay màu vàng kêu ông gác dan. Ông gác dan lập tức nhận ra rằng tiếng kêu ấy dành cho ông, nhưng ông tiếp tục nhìn con ruồi. “Tôi đang kêu ông, ông không nghe sao?” Chàng thanh niện lại gào lên. “Đồ ba trợn!” Ông gác dan lấy ngón tay dí bẹp con ruồi và, không ngoảnh đầu lại để nhìn chàng thanh niên, nói. “Đồ hỗn láo, cậu nghĩ cậu đang cằn nhằn ai vậy? Tôi có thể nghe cậu rõ ràng. Cậu không cần gào lên như vậy!” Chàng thanh niên dùng đôi găng tay vuốt lên hai ống quần và hỏi, với một giọng thanh tao: “Xin ông bạn già cho tôi biết, bằng cách nào tôi có thể lên thiên đường từ chỗ này?” Ông gác dan nhìn chòng chọc vào chàng trai, nhướng một mắt lên, rồi nhướng mắt kia lên, rồi gãi bộ râu cằm, nhìn chòng chọc vào chàng trai một lần nữa, và nói: “Ở đây chẳng có cái gì để trèo cả, đi đi, đi chỗ khác đi.” “Xin lỗi,” chàng thanh niên nói. “Đây là một việc khẩn cấp đối với tôi. Thậm chí trên đó đã có một phòng được giữ sẵn cho tôi.” “Được,” ông gác dan nói, “cho tôi xem cái vé của cậu.” “Tôi không giữ vé; họ nói tôi sẽ được cho vào, thế thôi.” Chàng thanh niên nói, nhìn thẳng vào mắt ông gác dan. “Xem kìa!” Ông gác dan nói. “Vậy thì, làm thế nào đây?” Chàng thanh niên hỏi. “Ông không cho tôi đi xuyên qua lối đó hay sao?” “Được rồi, được rồi,” ông gác dan nói. “Thế thì cậu cứ trèo lên đi.” “Nhưng tôi trèo lên đó bằng cách nào? Chỗ nào là đường đi lên?” Người thanh niên hỏi. “Ông thấy đấy, tôi đâu có biết đàng biết nẻo.” “Chứ cậu muốn đi đâu vậy?” Ông gác dan hỏi với vẻ mặt nghiêm trọng. Chàng thanh niên ôm mặt trong hai bàn tay và nói rất nhỏ: “Lên thiên đường!” Ông gác dan chồm người về phía trước, xê dịch cái chân phải để lấy thế đứng vững hơn, nhìn đăm đăm vào chàng thanh niên và hỏi gằn: “Cậu đang giở trò gì vậy? Giỡn mặt hả?” Chàng thanh niên mỉm cười, giơ bàn tay mang găng màu vàng lên, vẫy vẫy trên đầu và thình lình biến mất. Ông gác dan ngửi không khí. Có mùi lông chim cháy khen khét trong không khí. “Thế đấy!” Ông gác dan vừa nói vừa mở phanh chiếc áo cộc, gãi bụng, nhổ một bãi nước miếng lên chỗ hồi nãy chàng thanh niên đã đứng, và chậm rãi bước về ngôi lều của mình.
(1939)
---------
Dịch từ bản Anh ngữ: “The Young Man who Astonished a Watchman”, trong Daniil Kharms, Incidences, trans. Neil Cornwell (London: Serpent's Tail / five-star edition, 2006) 61-62.
Đã đăng:
Về tiếng cười | Về một lối tiếp cận sự bất tử (truyện / tuỳ bút)
... Kiểu cười thứ nhất cần có thêm màn tạp hí do một nghệ sĩ tạp hí biểu diễn, nhưng kiểu cười thứ hai thì khá hơn. Còn những kẻ ngu xuẩn thì chả cần phải cười... | ... sự bất tử luôn luôn dính liền với cái chết và được nhiều tôn giáo khác nhau xem như một lạc thú vĩnh cửu, hay một nhục hình vĩnh cửu, hoặc như một sự đoạn tuyệt vĩnh cửu với cả lạc thú lẫn nhục hình... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Lý luận về hình tròn (truyện / tuỳ bút)
Đừng cảm thấy bị xúc phạm bởi chuỗi lý luận sau đây, vì nó chẳng có gì gây xúc phạm cả, trừ khi bạn không chấp nhận rằng hình tròn có thể được diễn tả qua nhãn quan hình học. Nếu tôi nói rằng hình tròn có bốn đường bán kính, và bạn nói: không phải bốn, chỉ một mà thôi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Số phận của bà vợ một ông giáo sư (truyện / tuỳ bút)
Một lần nọ, một ông giáo sư nào đó ăn một cái gì đó không tiêu và bắt đầu ói mửa. Vợ của ông vào hỏi ông: “Sao vậy?” Nhưng ông giáo sư trả lời: “Chẳng có gì cả.” Vợ của ông lui ra ngoài... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Giấc chiêm bao (truyện / tuỳ bút)
... Một viên thanh tra vệ sinh đang rảo bước quanh khu chúng cư, vừa trông thấy Kalugin, liền quyết định rằng chàng không lành mạnh và hoàn toàn vô dụng cho bất cứ điều gì, và ông bảo đám lao công vệ sinh ném Kalugin ra ngoài cùng với rác rưởi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Tôi đã được các thiên thần đến thăm viếng như thế nào (truyện / tuỳ bút)
Có tiếng lắc cắc trong cái đồng hồ treo tường, và tôi được các thiên thần đến thăm viếng. Trước hết, tôi không nhận ra rằng mình được các thiên thần đến thăm viếng. Trái lại, tôi tưởng rằng có điều gì trục trặc trong cái đồng hồ treo tường. Nhưng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... Vanya lấy bút chì ra và viết: “Ngày xửa ngày xưa có một ông vua...” Rồi chàng bắt đầu nghĩ ngợi và ngước mắt lên trần nhà. Lenochka liếc vào cuốn sổ tay và đọc đoạn văn của Vanya. “Câu chuyện này đã được viết rồi mà,” Lenochka nói... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Năm câu chuyện bỏ lửng (truyện / tuỳ bút)
Một người đàn ông nào đó, đang chạy ngon trớn, bỗng tông đầu vào một nhà lò rèn mạnh đến nỗi bác thợ rèn đang làm việc phải dừng lại, đặt cái búa tạ qua một bên, cởi tấm tạp-dề bằng da và, sau khi dùng bàn tay vuốt tóc cho tươm tất, bước ra đường để xem cái gì vừa xảy ra... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Pushkin và Gogol | Nhà toán học và Andrey Semyonovich (truyện / tuỳ bút)
(Hai truyện cực ngắn, viết dưới hình thức kịch bản) GOGOL té nhào từ cánh gà ra sân khấu và nằm im ở đó. PUSHKIN xuất hiện trên sân khấu, vấp phải GOGOL và té nhào... | NHÀ TOÁN HỌC (Rút từ trong đầu ông ra một quả bóng ) Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
IỚIG ẾHT (truyện / tuỳ bút)
Có một dạo tôi tin rằng tôi đã nhìn thấy thế giới. Nhưng thế giới như một toàn thể thì mắt tôi không chạm tới được, tôi chỉ thấy những mảnh vụn của nó. Và tất cả những gì tôi trông thấy, tôi gọi là “những mảnh vụn của thế giới”... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn mẩu minh hoạ về một ý tưởng mới lạ... | Đề tài cho một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... NHÀ VĂN: Tôi là một nhà văn. ĐỘC GIẢ: Tôi nghĩ ông là cứt! NHÀ VĂN đứng sững vài phút, run rẩy trước ý tưởng mới lạ này, rồi ngã xuống chết điếng. Ông được khiêng đi chỗ khác... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn truyện cực ngắn (truyện / tuỳ bút)
(Bốn truyện cực ngắn rất đặc dị của một nhà văn Nga kỳ tài nhưng phải chết vì bị bỏ đói trong nhà tù của Stalin.) Có một người đàn ông tóc đỏ không có mắt cũng chẳng có tai. Gã cũng chẳng có sợi tóc nào, vì thế gã được gọi là tóc đỏ, một cách lý thuyết. Gã không thể nói, vì gã không có miệng. Gã cũng chẳng có mũi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Thật là khó bàn về Pushkin với một người không biết gì về Pushkin. Pushkin là một nhà thơ vĩ đại. Napoleon không vĩ đại bằng Pushkin... | Tôi không ưa con nít, ông già, bà già và những người có tuổi, đứng đắn. / Thật là dã man cho con nít uống thuốc giết chuột. Nhưng phải có biện pháp với chúng nó chứ! / Tôi chỉ tôn trọng những thiếu nữ khoẻ mạnh, đầy đặn. Tôi nghi ngờ tất cả đại biểu khác của loài người… [Bản dịch của Đinh Linh]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021