Gertrude Stein (3.2.1874, Allegheny, Pennsylvania - 27.7.1946, Paris) là một khuôn mặt văn chương tiền vệ kiệt xuất của Hoa Kỳ. Thuở nhỏ, bà sống ở Vienna và Paris, rồi về Oakland, California. Tại Radcliffe College, bà thụ giáo môn tâm lý học dưới sự giảng dạy của triết gia William James, và ông đã để lại những ảnh hưởng sâu đậm trong tác phẩm của bà. Sau khi học y khoa ở đại học Johns Hopkins, bà sang Paris, sống với người anh là Leo Stein — một nhà phê bình nghệ thuật — từ năm 1903 đến 1912. Bà gặp Alice B. Toklas (1877-1967) năm 1907, và hai người yêu nhau. Bà gọi Alice là "Pussy" ("Hĩm"), và Alice gọi bà là "Lovey" ("Cưng"). Từ năm 1912 đến cuối đời, bà sống trong mối quan hệ đồng tính luyến ái với Alice. Năm 1909, bà tung ra cuốn sách đầu tay, Three Lives, và lập tức được xem như một tài năng đặc biệt. Từ năm 1906 đến 1908, bà cũng đã viết một cuốn khác, The Making of Americans, nhưng đến năm 1925 bà mới cho xuất bản. Cuốn này cực kỳ phức tạp và khó hiểu, không được đại chúng thưởng thức, nhưng lại được giới phê bình đặc biệt tán thưởng, và qua đó bà được nhớ đến như tác giả của câu văn bất hủ: "A rose is a rose is a rose is a rose."

      Là một nghệ sĩ văn chương, nhưng Gertrude Stein còn có cái nhìn nhạy bén và tinh tế phi thường về nghệ thuật tạo hình. Bà và Leo Stein có lẽ là những người đầu tiên sưu tập tranh lập thể của Pablo Picasso (người đã vẽ chân dung của bà), Henri Matisse, và Georges Braque. Tài năng xuất chúng của Gertrude Steinđược giới văn nghệ Âu châu ngưỡng mộ, và phòng khách của bà là nơi tụ họp thường xuyên của những tên tuổi tiền vệ hàng đầu trong văn chương và mỹ thuật. Sherwood Anderson và Ernest Hemingway, từ Hoa Kỳ sang Pháp, cũng không thể không tìm đến gặp bà. Những nhận định của bà về văn chương và mỹ thuật được trân trọng ghi nhận, đến độ những lời nói thoáng qua của bà cũng có thể tạo dựng hay làm lay đổ uy tín những nghệ sĩ đương thời. Trong tác phẩm văn chương của mình, Gertrude Stein thể hiện một quan điểm thẩm mỹ tương đương với hội hoạ lập thể. Bà tập trung diễn đạt khoảnh khắc đang xảy ra, nhấn mạnh vào sự lập lại các mô thức ngôn từ, và sử dụng một lối viết cực kỳ đơn giản nhưng phân mảnh đến độ khó hiểu. Mỹ học và kỹ thuật viết văn của bà được chính bà giải thích trong luận văn "Composition as Explanation" (1926), đúc kết từ những bài giảng thuyết của bà tại đại học Oxford và Cambridge. Tác phẩm văn chương mang tính "lập thể" tập trung nhất của Gertrude Stein là Tender Buttons (1914), với lối viết phân mảnh và trừu tượng đến cực độ.

      Tác phẩm duy nhất của bà có thể đến được với đại chúng là cuốn The Autobiography of Alice B. Toklas (1933), một tiểu sử tự thuật của Alice. Tác phẩm Four Saints in Three Acts (1934) của bà được khúc tác gia lừng danh Hoa Kỳ Virgil Thomson soạn thành nhạc kịch, và cuộc du diễn vòng quanh Mỹ quốc của nhạc kịch này đã tạo điều kiện cho bà trở về quê hương để diễn thuyết tại rất nhiều nơi từ năm 1934 đến 1935.

      Gertrude Stein trở thành một huyền thoại ở Paris, đặc biệt sau khi bà đã trải qua thời quân Đức chiếm đóng nước Pháp mà ngay trong thời đó bà đã làm bạn với nhiều quân nhân Mỹ trẻ tuổi tìm đến gặp bà vì ngưỡng mộ. Bà đã viết về những người lính này trong cuốn Brewsie and Willie (1946).

      Năm 1947, khúc tác gia Virgil Thomson thực hiện nhạc kịch The Mother of Us All (Người mẹ của tất cả chúng ta), theo ca từ đã được hoàn tất của Gertrude Stein. Ca từ này là tác phẩm cuối cùng của Gertrude Stein, diễn tả cuộc đời phi thường của Susan B. Anthony (1820-1906), nhà tranh đấu cho nữ quyền.

 

Bài thơ "Chung khúc" dưới đây chính là khúc Aria cuối cùng trong vở nhạc kịch ấy.