|
Tiếng động | Tai hoạ
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
FERREIRA GULLAR
(1930~)
Ferreira Gullar (bút danh của José Ribamar Ferreira) là thi sĩ, kịch tác gia, phê bình gia Ba-tây (sinh tại São Luís, Maranhão). Ông đã từng là thành viên của nhóm thi sĩ "Concretes" (Cụ thể) do hai anh em Augusto de Campos và Haroldo de Campos khởi xướng vào năm 1956. Đến năm 1959, ông tách ra khỏi nhóm này và sáng lập nhóm thi sĩ "Neo-Concretes" (Tân Cụ thể) với lối sáng tác tự nhiên hơn, ít tính cách "hình học" hơn.
Từ năm 1961, thơ của ông bắt đầu phê phán những vấn đề xã hội, và ông bị chính quyền độc tài quân phiệt của tướng Emílio Garrastazú Médici trục xuất khỏi đất nước từ năm 1971. Ông sống lưu vong tại Chile và Argentina, và năm 1975 ông sáng tác thi phẩm "Poema Sujo" (Thơ dơ bẩn). Ông đã đọc bài thơ này tại tư gia của nhà văn Augusto Boal ở Buenos Aires trong một đêm thơ do thi sĩ Vinicius de Moraes tổ chức. Bài thơ ông đọc đêm đó được thu âm và truyền bá, trở nên nổi tiếng trong giới trí thức Ba-tây, và vì thế họ đã can thiệp và vận động với chính quyền mới của tướng Ernesto Geisel để cho ông được hồi hương vào năm 1977.
Ferreira Gullar đã xuất bản hơn 20 tập thơ, hơn 10 tập tiểu luận, 2 tập truyện ngắn, và nhiều kịch bản, ký sự... Hiện nay ông đang sống tại Rio, và được vinh danh như một trong những bậc thầy của văn học đã gây ảnh hưởng sâu sắc đến thi ca và lý thuyết phê bình đương đại ở Ba-tây.
Tiếng động Mọi bài thơ đều được làm
chỉ bằng không khí:
bàn tay của thi sĩ
không xẻ gỗ
không làm tổn thương
kim loại
hay đá
những ngón tay
không nhuốm màu xanh
khi viết về buổi sáng
hay làn gió
hay tấm áo choàng
của người đàn bà.
Bài thơ
không có vật chất để sờ chạm
tất cả
những gì nó có
chỉ là tiếng động
lao xao không ngừng
trong hơi thở của sự đọc
Tai hoạ Có những người ước ao
bài thơ của họ là
cẩm thạch
hay thuỷ tinh. Tôi chỉ muốn
bài thơ của tôi là một trái đào
hay trái lê
hay trái chuối rữa nát trên một cái đĩa
nếu được thì nó nên
nằm dưới một mái hiên
nơi người ta nói chuyện và làm việc
và có thể nghe
tiếng động từ đường phố
Tham vọng duy nhất của tôi
là bài thơ rữa nát
chất thịt của trái cây bị tổn thương
bị phơi bày
giọng nói sâu bên trong
đang mưng mủ
trên cái đĩa
hoá chất lên men
của những âm tiết
xác chết đang thối rữa
của những ẩn dụ
một bài thơ
như một tai hoạ đang diễn ra chậm chạp
---------
Nguyên tác tiếng Bồ-đào-nha của hai bài thơ trên đây là "Barulho" và "Desastre". Bản dịch Việt ngữ dựa theo bản tiếng Tây-ban-nha "Ruido" và "Desastre" của dịch giả Rodrigo Alonso, trong Poemas de Ferreira Gullar (Antofagasta: Editorial Fénix, 1979) 24, 52.
|