|
|
Năm ý tưởng về việc viết
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn,
riêng tặng Võ Quốc Linh.
CLARICE LISPECTOR (1925-1977)
Clarice Lispector, nhà văn chuyên viết truyện ngắn và tiểu thuyết, là một trong những khuôn mặt quan trọng nhất trong văn chương Ba-tây thế kỷ 20. Ngược lại với đa số nhà văn Ba-tây đương thời, nhãn quan nghệ thuật của bà vượt qua những giới hạn thời gian và địa lý; các trạng huống và nhân vật trong truyện của bà không phản ảnh hiện thực đời sống Ba-tây, mà mang tính hoàn vũ: đó là những gì mà con người ở mọi thời và mọi nơi trên trái đất có thể bắt gặp và cảm nhận — những gì ở đâu đó bên trong mỗi chúng ta.
Tiểu thuyết đầu tay của bà, Perto do Coração Selvagem ("Bên trái tim man dại", 1944) được xuất bản lúc bà mới 19 tuổi, và được giới phê bình khen ngợi về tài diễn đạt tinh tế những khía cạnh đời sống phức tạp của tuổi dậy thì. Những tác phẩm sau đó, như A Maçã no Escuro (Trái táo trong bóng tối", 1961), A Paixão Segundo G.H. ("Niềm đam mê qua nhãn giới của G.H.", 1964), Água Viva ("Dòng nước sinh động", 1973), đều đào xới tâm cảm của những con người lạc lõng, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, rồi gặp lại chính mình và chấp nhận tồn tại trong một thế giới mãi mãi lạ lùng.
Văn tài của Lispector biểu lộ rõ nét nhất qua những truyện ngắn. Những tập truyện ngắn nổi tiếng nhất của bà là Laços de Família ("Những ràng buộc gia đình", 1960), A Legião Estrangeira ("Đạo quân xa lạ", 1964), A Via Crucis do Corpo ("Những trạm thể xác", 1974) và Onde Estivestes de Noite ("Nơi có anh trong đêm tối", 1974). Thật ra, những tập truyện ngắn này không hoàn toàn gồm những truyện ngắn theo cách hiểu thông thường vì Lispector không tự giới hạn vào những ràng buộc của thể loại. Bên cạnh những gì có thể gọi là truyện ngắn, có nhiều bài trông như những đoản văn dưới dạng tuỳ bút, ký sự, hay tiểu luận.
Dưới đây là năm đoản văn trong cuốn A Legião Estrangeira (bản Anh ngữ: The Foreign Legion, do Giovanni Pontiero dịch, nhà xuất bản A New Directions Book ấn hành tại New York năm 1992).
___________________
VIẾT VÀ KÉO DÀI THỜI GIAN
Tôi không thể viết lúc tôi đang lo lắng hay chờ đợi những giải pháp, bởi vào những khoảnh khắc ấy tôi làm bất cứ điều gì để thời gian trôi qua; nhưng viết là kéo dài thời gian, là tách thời gian ra thành từng vi phân của mỗi giây đồng hồ và ban cho mỗi vi phân một đời sống không thể thay thế.
TRỪU TƯỢNG VÀ BIỂU TƯỢNG
Trong hội hoạ cũng như trong âm nhạc và văn chương, cái thường được gọi là trừu tượng đối với tôi quá hiển nhiên chỉ là biểu tượng của một hiện thực vi tế và khó nắm bắt hơn, hiếm khi thấy được bằng con mắt bình thường.
CUỘC CÂU CÁ KỲ DIỆU
Viết, vì thế, là cách một người nào đó dùng con chữ như miếng mồi câu: con chữ câu một cái gì không phải là một con chữ. Khi cái không-phải-là-chữ đớp lấy miếng mồi câu, thì một cái gì đó đã được viết ra. Một khi cái khoảng trống giữa những hàng chữ đã bị mắc câu, thì con chữ có thể được vất đi cho rảnh. Nhưng đến đây thì phép loại suy này chấm dứt: cái không-phải-là-chữ ngay lúc đớp miếng mồi câu, đã đồng hoá nó với mình. Vì thế, để cứu rỗi trạng huống ấy, ta phải đọc "một cách đãng trí".
BỞI TA CẢM THẤY BUỘC LÒNG PHẢI VIẾT...
Bởi ta cảm thấy buộc lòng phải viết, nên ta hãy viết cho ra viết, chứ đừng để những con chữ làm nhoà khoảng trống giữa những hàng chữ.
MỘT BƯỚC CAO HƠN
Mãi đến hôm nay, tôi mới nhận ra rằng mình có thể sống mà không cần viết. Ý tưởng này dần dần toả sáng trong tôi: Biết đâu chừng? Có lẽ tôi cũng thế, tôi có thể sống mà không cần viết. Điều này thật là một tham vọng to lớn tột bậc. Và hầu như không thể đạt được.
--------------------------
Dịch theo bản Anh văn: "Writing and Prolonging Time", "Abstract and Symbolic", "Miraculous Fishing", "Since One Feels Obliged to Write", và "One Step Higher", trong Clarice Lispector, The Foreign Legion, trans. Giovanni Pontiero (New York: New Directions Books, 1992) 190, 126, 119, 114, 127. Nhan đề chung "Năm ý tưởng về việc viết" là của người dịch.
Những tác phẩm khác của Clarice Lispector:
Những bước chân (truyện / tuỳ bút)
Khi bà nghe nhạc của Liszt, bà run rẩy từ đầu đến ngón chân. Bà đã từng xinh đẹp hồi còn trẻ. Và đã choáng váng khi hít mùi hoa hồng sâu vào lồng ngực... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Sống như nhiên (truyện / tuỳ bút)
Vì thế, nàng, kẻ biết rằng mọi sự rồi sẽ chấm dứt, nắm lấy bàn tay tự do của người đàn ông trong đôi bàn tay của nàng, và nàng ngọt ngào cháy, cháy và bừng lên sáng rực... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Nhà lãnh đạo (truyện / tuỳ bút)
Nhà lãnh đạo bị khủng bố trong giấc ngủ. Có phải nhân dân đang đe doạ nhà lãnh đạo của họ không? Không, bởi nhà lãnh đạo chăm sóc cho nhân dân. Có phải nhân dân đang đe doạ nhà lãnh đạo của họ không?... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021