Hình như trong những tự do mà con người - xã hội đấu tranh vươn tới, quyền được khác là điều khó được chấp nhận nhất. Cái khác, trong mọi lĩnh vực, luôn bị nghi ngờ, hiềm kỵ, thậm chí nguyền rủa và trục xuất, lưu đầy. Ngẫm cho cùng, những cuộc thập tự chinh xưa xem ra cũng xuất phát từ sự không dung cái khác.

Nguyễn Viện, người và văn, như tôi thấy, vốn khác và bởi ý thức được mình vốn khác nên có gan để quyết liệt khác, cũng có nghĩa quyết liệt là mình (tôi nói có gan là vì có những người vốn khác nhưng lại sợ không dám khác đến cùng). Tôi coi đó là một phẩm chất không phải bất cứ người cầm bút nào cũng có được..

Đọc Nguyễn Viện – dù là Thời của những tiên tri giả hay Rồng và Rắn hay Đâm sừng vào bóng tối, Hồi ức trong máu… – là thả mình vào nồng độ lưu huỳnh đậm đặc của một khí quyển văn siêu thực phi tuyến tính, phi thời gian, trong đó rốt ráo một ý thức khẩn cấp thúc hối, a sense of urgency, dấy lên từ sự tương khắc tương sinh giữa ám ảnh tận thế và xác tín cứu chuộc tôn giáo.

-------------------------------------------------------------

Chú thích của Tiền Vệ:

* Nhan đề do Tiền Vệ đặt.

Tác phẩm mới nhất của Nguyễn Viện: THỜI CỦA NHỮNG TIÊN TRI GIẢ (Tiểu thuyết), NXB Công An Nhân Dân, 2003.

“Tôi muốn kiếm tìm không phải là sự lý giải cho cuộc chiến tranh vừa qua của dân tộc, mà như một nỗ lực hòa giải từ trong bản thể vượt lên trên sự thắng thua mà đối với tôi, tất cả chúng ta là nạn nhân.” (Nguyễn Viện).