tin & thư | chuyên đề | tác phẩm mới | tác phẩm của tháng | đối thoại | tác giả | gửi bài | góp ý |
sinh hoạt
đối thoại
Huyền thoại về Trịnh Công Sơn như một nhạc sĩ có tấm lòng đầy ắp tình người [bổ sung II]  [đối thoại]

 

[Trả lời Mai Anh Vũ]

 

Tôi không hề đòi hỏi Trịnh Công Sơn phải có thái độ phản kháng lại chính quyền. Tôi không hề đòi hỏi Trịnh Công Sơn phải công khai xót thương những người phải bỏ xứ, bị lùa đi kinh tế mới, bị đói khổ, bất công. Tôi không hề đòi hỏi Trịnh Công Sơn phải cho ra đời một tập ca khúc nói lên tiếng nói của “vô số gia đình có những người cha, người chồng, người con bị bắt bớ, giam cầm, hành hạ, thủ tiêu”.

Nếu Trịnh Công Sơn là một nhạc sĩ thật sự có tấm lòng đầy ắp tình người, thì ông ta phải tự đòi hỏi mình làm những điều như thế.

Nếu Trịnh Công Sơn là một nhạc sĩ thật sự có tấm lòng đầy ắp tình người, nhưng không thể công khai nói ra vì sự áp bức của chế độ, thì ông ta có thể sáng tác “ngoài luồng” như hàng trăm văn nghệ sĩ miền Nam khác, những người còn bị ngộp thở hơn ông ta gấp vạn lần.

Thử lấy một ví dụ. Sau năm 1975, nhà thơ Thanh Tâm Tuyền, sĩ quan của quân lực Việt Nam Cộng Hoà, bị giam giữ trong nhiều trại tù: Long Giao (1975-1976), Yên Bái (1976-1977), Lào Cai (1977-1978), K2 Tân Lập (1978-1980), và K5 Tân Lập (1980-1982). Trong tù, ông vẫn làm thơ, và không một câu thơ nào hèn yếu. Ông viết và ký tên Trần Kha.

Từ năm 1983, khi những bài thơ trong tập Thơ ở đâu xa của Trần Kha được chuyền tay và bắt đầu lọt ra đến hải ngoại, độc giả vô cùng ngưỡng mộ và xúc động vì cái tài và cái dũng của thi sĩ / tù nhân Trần Kha, nhưng không mấy ai biết Trần Kha chính là Thanh Tâm Tuyền. Cho đến sau khi Cung Tiến phổ nhạc 12 bài của Trần Kha thành tập ca khúc Vang vang trời vào xuân và cho trình diễn lần đầu tại Washington năm 1985, thì độc giả mới dần dần biết rằng Trần Kha chính là Thanh Tâm Tuyền. Nhân đây, kính mời độc giả đọc lại thi phẩm Thơ ở đâu xa của Thanh Tâm Tuyền [đã được phổ biến trên Talawas].

Trịnh Công Sơn có quyền chọn con đường xu nịnh theo chế độ để kiếm tiền và lập danh như hàng ngàn nhạc sĩ và văn công khác. Có rất nhiều nhạc sĩ và văn công đã được Đảng và Nhà nước trao những giải thưởng lớn và phong cho đủ thứ tước hiệu, nổi danh như cồn, nhưng tôi không bao giờ phải mất công nói về họ.

Tôi phải mất công nói về Trịnh Công Sơn, vì quá nhiều người đã bắt chước nhau một cách mù loà để thần tượng hoá Trịnh Công Sơn quá trớn về mọi phương diện. Trong đó, phương diện lố bịch nhất là “tình người”.

Mai Anh Vũ viết:

Tất cả mọi người dân (miền Bắc từ sau 1954 và cả nước từ sau 1975) đều không có bất cứ sự lựa chọn nào khác ngoài việc thoả hiệp với thể chế, với chính quyền.

Viết như vậy là tự hạ nhục mình và hạ nhục đồng bào của mình. Tại sao “tất cả mọi người dân” lại “không có bất cứ sự lựa chọn nào khác ngoài việc thoả hiệp với thể chế, với chính quyền”?

Tôi tin tưởng rằng có hàng chục triệu đồng bào Việt Nam vẫn sống dưới chế độ độc tài ấy, nhưng không hề thoả hiệp với nó.

Sau năm 1975, bạn bè tôi, gia đình tôi, và chính tôi, chưa bao giờ phải thoả hiệp với chế độ. Chúng tôi âm thầm sống cho qua ngày. Người thì âm thầm sáng tác. Người thì âm thầm tổ chức vượt biển, liều chết ra đi để tìm tự do. Người thì mất hộ khẩu, sống lang thang trên vỉa hè. Người thì bị bắt giam, đánh đập, hành hạ. Người thì bị lùa lên vùng kinh tế mới... Nhưng chúng tôi không bao giờ thoả hiệp với chế độ. Chúng tôi vẫn âm thầm nuôi hy vọng cho chính mình và cho nhau. Chúng tôi lựa chọn thà sống trong đau đớn hay thà chết trên biển Đông còn hơn thoả hiệp với sự nhục nhã và phản bội.

Mai Anh Vũ viết:

Người dân đen còn như vậy, huống hồ là các văn nghệ sĩ, những người của công chúng. Chỉ cần họ phát ngôn vu vơ ở đâu đó một điều nào đó không được hợp nhĩ các “lãnh đạo” là cũng đủ lôi thôi rồi. Nếu điều này lại được viết thành văn bản, được công bố trên một phương tiện thông tin đại chúng thì nó sẽ trở thành một tội tày trời. Và nếu như nó còn được đưa vào một tác phẩm nghệ thuật, dù chỉ là một hình tượng ẩn dụ, một chi tiết nhỏ, thì ôi thôi, chắc chắn kết cục sẽ là một thảm hoạ đối với người nghệ sĩ.

Nếu Trịnh Công Sơn là một trong những văn nghệ sĩ như thế — những kẻ vừa run sợ, lại vừa muốn mua danh, làm tiền, nên sẵn sàng làm con vẹt hót hay cho một chế độ chống lại quyền tự do của con người — thì tất nhiên chẳng có gì để nói, nhưng, đã thế, thì làm ơn xoá hết những thứ huyền thoại giả mạo về ông ta như một nhạc sĩ có tấm lòng đầy ắp tình người.

Và hãy thẳng thắn xác định:

Trong nghệ thuật, Trịnh Công Sơn là một nhạc sĩ có tài. Trong đời sống, Trịnh Công Sơn là một kẻ cũng hèn yếu, xu nịnh, ích kỷ và tầm thường như rất nhiều kẻ khác.

 

 

--------------

Bài liên hệ:

27.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Trong bối cảnh như vậy, anh đòi hỏi Trịnh Công Sơn, một nhạc sĩ nổi tiếng trong “chế độ cũ”, phải có thái độ phản kháng lại chính quyền ư? Anh muốn ông phải công khai xót thương những người phải bỏ xứ, bị lùa đi kinh tế mới, bị đói khổ, bất công ư?... (...)
 
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Tội nghiệp Nguyễn Austin, cả tháng nay, tả xung hữu đột, hết Da Màu tới Tiền Vệ chỉ để bảo vệ “tượng đài”. Tượng đài có khi ngàn năm, cũng có lúc gặp “sự cố” như ở Điện Biên mới đây... (...)
 
26.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Sau khi “chân dép lốp bay vào vũ trụ” với phi thuyền Apollo [!], nhạc Việt Nam đã lên tới đỉnh điểm “thiên tài nhạc” Trịnh Công Sơn và... chấm hết... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Những tín đồ Ky tô giáo thường đưa ra luận cứ: nếu anh không chứng minh được Chúa của tôi không hiện hữu thì điều đó không có nghĩa là không có Chúa. Tôi bắt chước luận cứ này để góp ý với VVN: nếu anh không chứng minh được những sự kiện liên quan đến cái gọi là “huyền thoại Diễm Xưa” không có thật, thì điều này không có nghĩa là những điều đó là bịa đặt... (...)
 
25.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Cái chết bi thảm của hai mươi cô gái Thanh niên Xung phong biến thành “những dòng chữ óng mượt”. Rồi “những dòng chữ óng mượt” ấy đã được Trịnh Công Sơn đem vào bài hát bằng “những sắp xếp tinh khôn”, với “những cân nhắc đong đưa xuôi chèo thuận lái”... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Tôi đọc đi đọc lại bài hát “Em còn nhớ hay em đã quên” của TCS nhiều lần để cố gắng hiểu được những điều mà Nguyễn Tôn Hiệt cũng như nhiều người khác đã phê phán; nào là: “Bài hát của ông đưa ra những hình ảnh hoàn toàn dối trá. Những hình ảnh lãng mạn thơ mộng đó là những hình ảnh của Sài Gòn trước 1975, chứ hoàn toàn không phải là của thành phố Hồ Chí Minh sau 1975”... (...)
 
24.04.2009
[VĂN HOÁ] ... Không, Nguyễn Đắc Xuân không ngây ngô chút nào khi lập luận một cách khiên cưỡng như vậy. Đúng ra, ông ta rất ác. Không chỉ ác mà còn thiếu lương thiện. Thiếu lương thiện vì xuyên tạc nội dung tấm ảnh một cách gán ghép và không trung thực... (...)
 
20.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Bài hát “Em ở nông trường, em ra biên giới” của Trịnh Công Sơn, Giải Nhất cuộc thi “Những bài hát hay nhất sau 10 năm chiến tranh”, chính là đỉnh cao của nền văn nghệ tuyên truyền trước khi chính sách “đổi mới” ra đời. Từ năm 1986 trở đi, Trịnh Công Sơn bắt đầu được phép quay trở lại với cái mùi lãng đãng trước 1975, và ông ta có 15 năm còn lại để tô điểm cho cái hình ảnh một nhạc sĩ với tấm lòng đầy ắp tình người... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Tôi viết bài “Giải hoặc Trịnh Công Sơn [kỳ 1]” để vạch ra sự bịa đặt hay thổi phồng quá trớn của một huyền thoại về sự nghiệp âm nhạc của Trịnh Công Sơn: “Tháng 7 2004 Diễm Xưa trở thành nhạc phẩm Á Châu đầu tiên được viện đại học Kansai Gakuin đưa vào chương trình giáo dục của viện đại học trong bộ môn Văn Hoá và Âm Nhạc.”... (...)
 
17.04.2009
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Thông tin về bức thư của TCS gửi Joan Baez là thực. Theo tôi, những điều viết trong thư này cho thấy bản chất nông nổi, nhẹ dạ của một người nghệ sĩ. Kết tội TCS là đồng lõa với tội ác e rằng đó là một ngoa ngữ... (...)
 
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Nhân đọc bài viết “Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn — một thiên tài đồng loã với tội ác” của ông Đặng Văn Âu, xưng là một người bạn của Trịnh Công Sơn, tôi có chút thắc mắc. Xin ông Âu vui lòng giải đáp... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Dịch enka từ chữ Hán 演歌 thành “diễn ca” rồi bình luận theo từ đó e rằng tối nghĩa. Thực chất enka hiện đại là loại bài hát thể ballad, được phát triển từ sau Đệ Nhị Thế Chiến. Từ “enka” theo nghĩa hiện đại chỉ xuất hiện từ 1969... (...)
 
16.04.2009
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Mới đây họa sĩ Trịnh Cung – Nguyễn Văn Liễu – viết một bài có nhan đề “Trịnh Công Sơn và tham vọng chính trị” đăng trên trang mạng Da Màu, rồi sau đó có một số người viết “phản bác” về nội dung bài viết vừa nêu và chê bai nhân cách của tác giả Trịnh Cung, tôi bèn mạo muội tham gia để bày tỏ đôi chút cảm nghĩ cá nhân vể một thiên tài từng xem tôi là bạn... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Theo tự điển Tiếng Việt thì “mê hoặc” có nghĩa làm người ta lầm lẫn bằng các tà thuyết. Còn “giải hoặc” là phá bỏ những tà thuyết bằng cách dùng những sự kiện, lập luận có thực hoặc dựa trên logic của con người,... Như thế ,ta không thể giải hoặc bằng những nhận định cảm tính hoặc dựa trên những suy luận thiếu cơ sở vững chắc... (...)
 
14.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Vậy bảo enka là “nhạc sến” thì sai – thực ra, nó tương đương với ca khúc tình cảm tân nhạc phổ thông của Việt Nam thời tiền chiến và của miền Nam trước 75, mà sau này bị gọi là “nhạc vàng”... (...)
 
[ÂM NHẠC] ... Vậy mà bây giờ ở Việt Nam lại nổi lên cái huyền thoại bài “Thiên thai” của Văn Cao bay vào vũ trụ! Oan cho Văn Cao, ông mất đi rồi thì mặc tình mà đám văn công bồi bút ra sức bơm ông lên để rêu rao cái đường lối “Chân dép lốp bay vào vũ trụ”!... (...)
 
13.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Định tiếp tục giải hoặc Trịnh Công Sơn, nhưng lại thấy có mấy lời góp ý của ông Nguyễn Đình Đăng, nên tôi phải dành thì giờ để đáp lời. Trước hết, tôi xin cảm ơn ông Nguyễn Đình Đăng đã góp ý. Nhưng cũng xin nói ngay, những điều ông góp ý thì cũng chẳng cứu vớt gì được cái huyền thoại giả mà tôi đã phân tích trong “Giải hoặc Trịnh Công Sơn [kỳ 1]”... (...)
 
12.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Bản dịch “Diễm xưa” ra tiếng Nhật là do người Nhật thực hiện. Đây chỉ là phổ lời Nhật cho phù hợp với nhạc chứ không phải là bản dịch nguyên văn. Lời Nhật này được Khánh Ly hát lần đầu tiên tại Nhật năm 1970 tại hội trợ Osaka. Sau đó bài hát được phát vào năm 1978 trong một TV drama của đài NHK... (...)
 
10.04.2009
[ÂM NHẠC] ... Những thứ huyền thoại này, một phần do chính Trịnh Công Sơn bịa ra, một phần do những người khác bịa ra vì những mục đích khác nhau. Tuy nhiên, chúng lại có tác dụng rất hữu hiệu đến tâm lý đám đông lười suy luận, và khi một chuyện bịa đặt được trang trọng lặp đi lặp lại trên các phương tiện thông tin đại chúng, thì “lộng giả thành chơn”, nó sẽ được đại chúng tin là hoàn toàn có thật... (...)

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021