Đọc bài “Xin làm ơn đừng phát minh chữ” của Văn Bo, tại hạ chợt thấy ngứa tay, cầm lòng không đặng, bèn mạo muội góp đôi lời, nhưng hôm nay tại hạ chỉ xin viết rất ngắn vì quá bận bịu.

1/

Trước hết, tại hạ muốn nói ngay về chữ “đạo văn”.

Văn Bo than thở: “Nhưng hỡi ơi sao không ai nghĩ kỹ hộ một chút. Rằng, đã dùng Hán tự thì phải dùng cho chuẩn chứ...”

Chuẩn chứ sao không! Chữ “đạo văn” 盜文 không phải do người Việt ta “phát minh chữ” mà chính là chữ dùng đúng theo Hán tự. “Đạo văn” 盜文 có nghĩa là “ăn trộm văn”. Người Trung Hoa dùng chữ này rất thông thường. Hãy thử đưa chữ “盜文” vào google.com là sẽ thấy hiện ra hàng ngàn trang web dùng chữ này.

Người Trung Hoa còn dùng chữ 盜文者 (đạo văn giả) để gọi “kẻ đạo văn”. Chẳng hạn, ở trang blog 旭日之丘 (Húc Dương Chi Khâu) có bài viết “無恥的盜文者” (“Vô sỉ đích đạo văn giả”), nghĩa là “Không biết sỉ nhục chính là kẻ đạo văn”. Trong đó, người viết đưa ra vấn đề ăn trộm văn trên internet theo kiểu cắt dán.

Trong Hán Việt Từ Điển, Đào Duy Anh cũng có nêu ra chữ “đạo thi” 盜詩 nghĩa là “Dùng trộm câu thơ của kẻ khác (plagier des vers)”. Ông lại còn nêu ra cả chữ “đạo quốc” 盜國 nghĩa là “Ăn trộm nước, tức là nhà đế quốc, hoặc bọn gian thần đánh cướp lấy nước”. (Tại hạ nghĩ chữ này có thể áp dụng vào tình hình hiện tại của nước ta!)

Còn những chữ “đạo” khác thì trong Hán tự được viết hoàn toàn khác và mang những ý nghĩa hoàn toàn khác. Xin làm ơn giở từ điển Hán Việt ra mà xem lại!

Văn Bo lý luận thế này thì... hỏng: “Tác giả A là một người đạo văn”, có thể hiểu ông A là một nhà văn chuẩn mực đúng đạo nghĩa văn chương, chứ chưa chắc đã chửi A là kẻ ăn cắp văn...”

Ông Văn Bo thân mến ơi, “đúng đạo nghĩa văn chương” tức là đúng với cái “văn đạo” 文道 chứ không phải là “đạo văn” 盜文. Cái “đạo” 道 này của hiền nhân thì hoàn toàn ngược lại với cái “đạo” 盜 này của thằng ăn trộm!

2/

Tại hạ cũng muốn góp ý về cái ý nghĩ khá ngược đời “xin làm ơn đừng phát minh chữ” của Văn Bo mà cụ thể là trong đoạn văn sau đây. Văn Bo viết:

Thật là một kiểu lý luận ngược đời. Thử hỏi những chữ “vàng tươi”, “vàng úa”, “vàng chóe”, “vàng hoe”, “vàng óng”, “vàng cháy”, “vàng thổ”, “vàng khè”, ... từ đâu mà có, nếu chẳng có ai “phịa” chúng ra?

Trước Nguyễn Tuân, đã có nhiều người “phịa” ra nhiều chữ để diễn tả những sắc độ và tính chất khác nhau của màu vàng. Thế nhưng, mớ chữ ấy vẫn chưa đủ để diễn tả những biến thiên thú vị và tinh tế của màu vàng trong cuộc sống và thiên nhiên. Là một nhà văn, Nguyễn Tuân tiếp tục “phịa” ra những chữ mới để diễn tả những sắc độ và tính chất mà những chữ sẵn có ấy không thể nói chính xác. Chẳng hạn, chữ “vàng rộm” của Nguyễn Tuân diễn tả một sắc độ và tính chất hoàn toàn khác với những chữ sẵn có. “Vàng rộm” nói lên được cái tính “giòn”, mà những chữ “vàng tươi”, “vàng úa”, “vàng chóe”, “vàng hoe”, “vàng óng”, “vàng cháy”, “vàng thổ”, “vàng khè”,... không thể diễn tả được.

Văn Bo than thở: “... làm sao phải phịa thêm ‘vàng’ nữa, để rồi chắc gì người đời nhớ đến và công nhận.” Thế nhưng chính Văn Bo đã nhớ đến vài chữ “vàng” của Nguyễn Tuân rồi đấy. Nếu Văn Bo không muốn “công nhận” những chữ ấy, thì tuỳ. Nhưng những chữ ấy chí ít đã góp phần làm giàu thêm cho tiếng Việt.

Hãy tiếp tục phát minh chữ để làm giàu thêm cho tiếng mẹ đẻ. Đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà văn.

---------------

Bài liên hệ: