Bài “Về sự sợ hãi” của giáo sư Ngô Bảo Châu viết về vụ án Cù Huy Hà Vũ đã tạo ra những dư luận trái chiều nhau trong mấy hôm nay. Có lẽ cảm thấy bất lợi vì những ý kiến phản biện, ông Châu đã khóa blog. Hôm nay tôi muốn viết mấy lời về bài của ông Châu thì phải tìm sang Dân Luận để đọc lại.

Tôi thắc mắc tại sao một trí thức nổi danh như ông Châu mà lại chạy làng, không dám đối mặt với công luận. Lẽ nào ông Châu lại tự trình diễn “sự sợ hãi”? Hết sợ hãi nhà cầm quyền, lại sợ hãi dư luận?

Về bài viết “Ai sợ hãi? «Ông quan tòa» hay giáo sư Ngô Bảo Châu?” của Nguyễn Tường An thì nói chung tôi rất đồng ý, nhưng riêng có một câu tôi không đồng ý. Nguyễn Tường An nhận xét “giáo sư Ngô Bảo Châu: một con người xuất chúng về mặt khoa học, nhưng hết sức ngây thơ về mặt chính trị”.

Tôi không thấy Ngô Bảo Châu “ngây thơ về mặt chính trị” chút xíu nào hết. Một người ngây thơ chính trị thì nghĩ sao nói vậy chớ không có cái khéo léo lòng vòng, lấp la lấp lửng như trong bài viết của ông Châu.

Ông Châu đặc biệt có tài “thôi xao” chữ nghĩa. Ông dùng cái tài này phải nói là cực khéo trong bài viết.

Ngay ở đầu bài, ông Châu đã nói hết sức khéo léo: “Tôi vốn không đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục đặc biệt.”

Nên lưu ý hai chữ “đặc biệt”!

Không “đặc biệt” hâm mộ nghĩa là cũng có hâm mộ chút ít thôi, nhưng ông Châu không nói là hâm mộ chỗ nào. Hâm mộ chút ít cái tài hội họa của ông Vũ, hay cái gu mang càvạt của ông Vũ?

Những lý lẽ không có tính thuyết phục “đặc biệt” nghĩa là cũng thuyết phục chút ít thôi, nhưng Ngô Bảo Châu không nói rõ là “lý lẽ” nào.

Hai chữ “đặc biệt” này khéo đủ để phía ủng hộ ông Vũ có cảm giác hình như ông Châu khen ông Vũ, mà phía Đảng lại cảm thấy hình như ông Châu chê ông Vũ.

Tiếp theo là câu: “Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường.”

Chữ “nhưng” phải nói là khéo quá! Một mệnh đề bắt đầu bằng chữ “nhưng” thì bao giờ cũng phủ định ý nghĩa của mệnh đề trước đó.

Ông Châu nói: “Tôi vốn không đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục đặc biệt. Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường.”

Câu này có vẻ trục trặc về logique mà một người như ông Châu khó lòng vấp phải. Cái trục trặc này có dụng ý rất kín đáo. Chữ “nhưng” khiến cho cả đoạn đó mang ý nghĩa ngầm một cách logique là: “Tôi vốn không hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục. Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường.”

Chữ “không tầm thường” (pas médiocre) cũng cực khéo. Một con người “không tầm thường” không có nghĩa là phi thường hay xuất chúng gì cả. “Không tầm thường” chỉ có nghĩa là trên cái “tầm thường” một chút, chớ không có gì đáng kể.

Cái ví von của ông Châu đưa ra lại càng khéo: “Như Hector người thành Troy, như Turnus người Rutuli hay như Kinh Kha người nước Vệ, ông Vũ không hề sợ hãi khi phải đối mặt với số phận của mình. Những nhân vật huyền thoại này đã làm mọi thứ để được đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh của mình trong cuộc đời này.”

Ông Châu nói “ông Vũ không hề sợ hãi khi phải đối mặt với số phận của mình”! Số phận của Hector là bị Achilles đem ra phơi thây cho chó và kên kên ăn thịt. Turnus thì bị tử trận. Kinh Kha thì bị lính nhà Tần đâm chém nát thây. Số phận của ông Vũ là gì?

Ông Châu mô tả ông Vũ như một người “đã làm mọi thứ để được đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh của mình trong cuộc đời này”, nhưng ông Châu lại không nói sứ mệnh của ông Vũ là gì, thế nên qua ngòi bút của ông Châu thì ông Vũ giống như một kẻ thích liều chết, sẵn sàng làm mọi thứ để lấy tiếng thôi, chớ không có cái “sứ mệnh” gì hay ho. Ngay từ đầu ông Châu đã thấy những lý lẽ của ông Vũ “không có tính thuyết phục đặc biệt”. Một “sứ mệnh” phát sinh từ những lý lẽ “không có tính thuyết phục đặc biệt” thì chắc là chả có hay ho gì!

Đoạn văn thứ nhì của ông Châu thì khỏi phải bàn dông dài. Ông Châu đã dư tài khéo để giúp Đảng và Nhà nước tránh tiếng xấu bằng cách trút hết cái kết quả của vụ án lên cá nhân “ông quan tòa”. Theo ông Châu thì đó chẳng qua là vì cá nhân ông quan toà “muốn làm nhanh cho xong việc” và “sợ phải đối mặt với những lý lẽ của ông Vũ”, mà những lý lẽ của ông Vũ thì ông Châu thấy không có gì đặc biệt thuyết phục cả! Phải chi ông Châu mà làm quan tòa thì ông Châu đâu có sợ phải đối mặt với ông Vũ, và chắc chắn ông Châu đã vặn cho ông Vũ phải đuối lý chịu thua rồi!

Ngoài những điều trình bày trên đây, tôi không tìm thấy trong bài viết của Ngô Bảo Châu có lời vàng ý ngọc gì khác.

------------------

Bài liên quan: