Ông Phan Nhiên Hạo viết: “Đây không phải là thời để khai hoá. Sống trong xã hội dân chủ, cái gì không phạm pháp là được, còn khó có thể nói ai văn minh hơn ai.” Xin phép không đồng ý. Người Việt nam, trong và ngoài nước, đã tiến bộ nhiều so với thời Phan Châu Trinh kêu gọi khai dân trí, nhưng vẫn còn rất nhiều giá trị tinh thần cần học ở Tây phương. Người Việt hải ngoại được thâu nhận vào những xã hội dân chủ văn minh chứ họ không sáng lập và phát triển nền dân chủ đó, cũng không được đi qua hệ thống giáo dục Tây phương để học hỏi những giá trị dân chủ văn minh. Do đó cần phải tự học hỏi. Khăng khăng cho rằng mình đã đủ “văn minh” không cần học hỏi gì nữa là một dấu hiệu của đầu óc u tối. Ở Việt Nam thời đóng cửa mà có thái độ đó thì còn hiểu được, ở Mỹ và là người cầm bút mà còn nghĩ như vậy thì thật đáng trách.

Thế nào là văn minh? Không cần suy nghĩ nhiều cũng thấy là chế độ chính trị ở Mỹ “văn minh” hơn ở Việt Nam hay Iran; những trang web như Tiền Vệ, Talawas, Da Màu “văn minh” hơn rất nhiều những website khác trong nước và hải ngoại. Tôi cho rằng một trong những tiêu chuẩn căn bản của văn minh là tolerance. Tôi không biết có chữ Việt nào dịch đúng chữ tolerance không.[*] Nếu không có, thì điều đó cũng nói rất nhiều về con người và trình độ văn minh của Việt Nam hiện nay, vì người Việt không cảm thấy cần dùng từ ấy.

Tolerance là một điều kiện tối cần của dân chủ, vì không có nó thì dân chủ chỉ là một thứ dân chủ giả hiệu, bầy đàn, số đông đàn áp thiểu số, kiểu “dân chủ” của những tòa án đấu tố thời cải cách ruộng đất, những pogroms, hay của một số cộng hòa Hồi giáo như Iran.

Tolerance không có nghĩa là không được phép bày tỏ sự bất đồng ý của mình với những ý kiến khác biệt, nhưng phải làm chuyện đó một cách công bằng, văn minh, không chụp mũ, hăm dọa hay làm áp lực thái quá (undue pressure). Những nhóm “cực đoan” thường nói là họ chỉ biểu tình như pháp luật cho phép, và đó là một hành động dân chủ. Nhưng biểu tình với thái độ hung hãn, la hét, hăm dọa, tạt sơn, tạt nước mắm, dùng ngôn ngữ hạ cấp, xô đẩy, hành hung, làm áp lực vào gia đình, cha mẹ nạn nhân, làm phiền, phá phách công ăn việc làm chính đáng... những cái đó không thể gọi là hành xử dân chủ hay văn minh. Tôi không biết tất cả những trò đó có được dùng trong vụ Brian Đoàn/Lý Tống vừa rồi không, nhưng chúng đã được dùng thường xuyên bởi những nhóm tôi tạm gọi là cực đoan.

Quan trọng nhất là, nếu mục đích cuộc biểu tình để răn đe, đàn áp quyền phát biểu của người khác thì không thể gọi là hành động dân chủ hay văn minh, mà chỉ là tập tành theo cái kiểu Quốc xã, Cộng sản hay Hồi giáo cực đoan sách động biểu tình để hăm dọa, đàn áp những kẻ không đồng quan điểm với mình (từ lúc chưa nắm chính quyền).

So sánh những hành động của những nhóm cực đoan với cuộc tranh đấu của người da đen tại Mỹ thì rất sai. Người da đen chống đối áp bức và đòi hỏi bình đẳng và tolerance, chính con cháu người Việt nhập cư cũng đang được thừa hưởng những thành quả của cuộc tranh đấu đó. Còn những nhóm cực đoan thì dùng mọi cách để cổ võ intolerance và không cho phát biểu các ý kiến dị biệt, tức là đi ngược trào lưu văn minh của nước Mỹ.

Cũng biết rằng người Việt tỵ nạn lớn lên trong một xã hội intolerant và mang những ám ảnh nặng nề từ cuộc chiến trong quá khứ nên tolerance không phải là một chuyện dễ dàng đối với nhiều người. Nhưng được nhận món quà tự do dân chủ, thiết tưởng điều tối thiểu mà ta có thể làm là hãy dùng tinh thần dân chủ để đối xử với người khác, kể cả những người không đồng ý kiến với mình. Kể như trả một món nợ tinh thần, và cũng để tránh làm nhơ nhuốc lý tưởng chống độc tài, làm mất sự ủng hộ của dân chúng và truyền thông chính mạch, của giới trẻ gốc Việt, và của dân chúng trong nước. Đọc bài báo kể lại việc nhóm người Việt chống cộng kéo đến Cypress College để đòi bỏ bức ảnh của Brian Đoàn và đồng thời tặng ông hiệu trưởng bức hình công an bịt miệng nhà phản kháng Nguyễn Văn Lý, không khỏi cảm thấy buồn cười và tự hỏi ông hiệu trưởng nghĩ gì về sự mâu thuẫn này.

Hồi đó đọc những bài viết sặc mùi đấu tố đồng nghiệp của thời Nhân văn Giai phẩm đăng lại trên Talawas, cũng như những bài văn nô trên báo Công An và vài báo khác trong nước viết để đánh các tác giả ngoài lề, tôi không khỏi kinh tởm tự hỏi tại sao con người có thể trở thành thô bỉ như vậy. Do đó tôi đã viết những lời phẫn khích mà ông Trần Kinh Hà đã có nhã ý nhắc lại. Xin cám ơn ông Phan Nhiên Hạo đã “tân trang” cho câu viết của tôi (kiểu “sáng tác” này hình như đang thịnh hành trên tiền vệ!) nhưng tân trang kiểu đó thì đi ngược lại ý chính. Sự khinh bỉ của tôi không bao giờ dành cho người có ý kiến dị biệt, mà chỉ dành cho những người cầm bút hùa theo số đông hay phe mạnh để ăn hiếp họ. Dù là dưới danh nghĩa “nhân dân” hay “cộng đồng”.

_________________________

[*]Tolerance: Từ điển tiếng Việt dịch là lòng khoan dung, sự tha thứ, sự kiên nhẫn, sự chịu đựng, sức chịu đựng. Tất cả những từ này đều không dịch được chữ tolerance, mà từ điển tiếng Anh định nghĩa là “willingness to recognize and respect the beliefs or practices of others” (Worldnet): lòng sẵn sàng công nhận và tôn trọng những tín ngưỡng/tin tưởng hay thói quen/cách xử sự của kẻ khác; hoặc :”the disposition, ability or willingness to be fair towards and accepting of different religious, political, etc beliefs and opinions” (Bookshelf): tính, khả năng hay sự sẵn lòng công bằng với và chấp nhận (sự tồn tại của) những tin tưởng và ý kiến liên quan đến tín ngưỡng, chính trị, v.v. Tolerance không có nghĩa là đồng ý với mọi ý kiến, mà chỉ có nghĩa là tôn trọng sự phát biểu mọi ý kiến khác biệt. Tôi nghĩ chữ dung dị có thể dùng để dịch được tolerance, nhưng dung dị đã có một nghĩa khác là giản dị. Vậy xin để nguyên chữ tolerance.

-------------------

Các bài liên hệ: