Trả lời thư Tienve

Phan Nhiên Hạo

Trong bài “Ông Hà Minh nã đạn nhầm vào nhà văn Kiệt Tấn” đăng trên talawas ngày 18/3/2005, tôi có viết: “...xin ngả mũ chào talawas vì đã cho đăng một bài chỉ trích chính mình như vậy. Talawas đang chơi cuộc chơi dân chủ rất tự tin và công bằng (fair). Hy vọng về phương diện này, Tienve cũng không quá cách xa talawas, cũng sẽ lắng nghe những ý kiến khác với chủ trương “cách tân” của mình mà không chụp cho chúng ngay cái mũ “hủ lậu” hoặc “phản động”.

Trước tiên, tôi lấy làm tiếc việc Tienve đã phải nhận một số thư từ với lời lẽ thô bạo vì sự hiểu lầm của vài “bạn đọc” nào đó về câu văn trên của tôi. Tôi cho rằng những thái độ như vậy, không đáng được quan tâm. Phần trả lời dưới đây của tôi nhắm đến những bạn đọc có thiện chí trao đổi trong tinh thần tôn trọng lẫn nhau:

Nếu quý vị đọc kỹ lại câu văn trên của tôi, sẽ thấy nó là một câu được viết ở thì tương lai, thể hiện qua hai từ: “HY VỌNG” và “SẼ”. Câu này diễn tả những mong đợi của tôi về Tienve. Cụ thể, tôi mong Tienve cũng như talawas, sẽ là những diễn đàn dân chủ “chịu được những ý kiến khác với chủ trương” của mình. Vì câu của tôi ở thì tương lai, nên cái mệnh đề: “mà không chụp cho chúng ngay cái mũ “hủ lậu” hoặc “phản động” cũng nhằm diễn tả một giả định tương lai. Mệnh đề này chỉ nhằm hoàn thành cái logic của câu văn: tôi hy vọng anh chị sẽ làm chuyện X mà không làm chuyện Y, vì hai chuyện này trái ngược nhau. Nó không nhất thiết có nghĩa tôi khẳng định Tienve đã hoặc đang chụp mũ ai. Rất tiếc, một số người đọc câu văn này khác xa với chủ ý của tôi.

Dù sao, đề tài Tienve, như có thể thấy, hoàn toàn không phải là đề tài chính trong bài viết rất ngắn “Ông Hà Minh nã đạn...” của tôi. Tôi đã không có điều kiện triển khai ý kiến cụ thể hơn, tránh được những hiểu lầm. Trong tương lai không xa, tôi sẽ cố gắng thu xếp thời gian viết một bài trình bày những suy nghĩ của tôi về hiện trạng sinh hoạt văn chương người Việt, trong đó đề cập chi tiết hơn đến những diễn đàn quan trọng. Trong khi chờ đợi (nếu quả thật bạn không có gì khác để làm ngoài việc chờ đợi bài viết nhạt nhẽo của tôi), bạn có thể tự nhận xét về mức độ dân chủ của các diễn đàn, căn cứ trên sự đa dạng của các khuynh hướng văn chương và các tranh luận mà những diễn đàn này đăng tải.

Trong những lá thư đọc giả mà Tienve vừa đăng lại, đại khái có thắc mắc vì sao tôi là cộng tác viên của Tienve, nay lại đi “chỉ trích” Tienve. Tôi xin trả lời vấn đề này như sau:

Tôi gởi bài đến Tienve, talawas, cũng như các tạp chí văn chương khác, trong tinh thần chuyên nghiệp, không phải vì những quan hệ cá nhân. Mặc dù quý trọng những quan hệ cá nhân, tôi cố gắng không để chúng chi phối đến chuyện viết lách của tôi. Tôi đến với Tienve trong tư cách một cộng tác viên độc lập đến với một diễn đàn công cộng, và tôi luôn giữ khoảng cách này. Cho nên, những chuyện nội bộ “trong chăn” gì đó mà bạn đọc suy diễn, đối với tôi, nó không tồn tại. Việc tôi cộng tác bài vở với Tienve không có nghĩa là tôi sẽ không thể, hoặc không nên công khai bày tỏ những ý kiến đối lập với Tienve khi tôi thấy cần thiết. Việc này, tôi cho là bình thường trong sinh hoạt trí thức dân chủ. Tôi tin rằng chúng ta không quá ấu trĩ để luôn biến những trao đổi kiểu này thành hiềm khích cá nhân.

Tôi hy vọng (lại hy vọng) đã trả lời những thắc mắc của bạn đọc về một câu văn của tôi liên quan đến Tienve. Sau cùng, tôi hoan nghênh Tienve đã giải quyết việc này trong tinh thần thẳng thắn, công khai.

Phan Nhiên Hạo